“Mantelzorger, zorg ook voor jezelf!”
In Nijmegen-Oost wonen veel mensen die met liefde en plezier zorgen voor iemand in de omgeving die chronisch ziek is. Dat vindt achter veel voordeuren plaats. Ze zorgen bij voorbeeld voor hun echtgenoot met dementie of hun buurman met Parkinson, voor een goede vriendin of familielid. Als je langdurig voor zo’n zieke zorgt ben je mantelzorger. Je doet dit werk vrijwillig en onbetaald. Op den duur kan die zorg zwaar worden, soms zelfs heel zwaar. Anne-Mieke Penders, van de kerngroep Dementievriendelijk Nijmegen-Oost, praat hierover met mantelzorg-consulent Marie Louise van der Ploeg.
Langdurige zorg
“Een mantelzorger zorgt voor een dierbare die chronisch ziek is. De meeste mantelzorgers zijn vrouw. Ze gaan bij voorbeeld mee naar de huisarts of het ziekenhuis. Of zij helpen thuis met wassen en aankleden als iemand dat niet meer zelf kan. Dat zijn veel, soms zware taken. En naarmate de ziekte ernstiger wordt neemt de zwaarte van de zorg toe. Zoals bij dementie, waar iemand op den duur niet meer alleen thuis kan zijn. Het beroep op de mantelzorger wordt in de loop van de ziekte langzaamaan steeds zwaarder en langduriger. Dat gaat heel geleidelijk, daardoor heeft de mantelzorger zelf vaak niet in de gaten dat ze overbelast wordt.”
Wie heeft oog voor de mantelzorger?
“Nu mensen langer thuis blijven en minder snel naar een verzorgings- of verpleeghuis gaan hebben steeds meer mantelzorgers het zwaar. Meestal zijn zij zelf ook niet meer zo jong of, als ze wel jong zijn, worden ze dubbel belast door de combinatie van werk en gezin met zorg voor een van de ouders. Zij kunnen wel wat steun gebruiken. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat alle mantelzorgers ondersteuning nodig hebben. Sommigen weten op tijd anderen in te schakelen om iets over te nemen en ruimte voor zichzelf in te bouwen. Ze kunnen de zorg daardoor langer volhouden. Maar anderen voelen zich schuldig als zij dit doen, vinden dat ze tekort schieten in de zorg voor hun naaste. De professionals die in huis komen om zorg te bieden moeten dan ook oog hebben voor de mantelzorger, kijken of zij zichzelf niet voorbij loopt. Ik denk bij voorbeeld aan de huisarts of de wijkverpleging, maar ook aan de thuiszorg. Dan is het tijd om met de mantelzorger in gesprek te gaan en samen te kijken hoe geregeld kan worden dat zij regelmatig even kan bijtanken.”
Praten over grenzen
Soms kan het goed zijn de mantelzorg-consulent in te schakelen. De professional die thuis komt overlegt eerst met de mantelzorger of dit oké is. Meestal is dat wel even wennen voor de mantelzorger. Marie Louise: “Ik voer het gesprek het liefst met de mantelzorger alleen, zodat zij alleen alle aandacht krijgt. Soms kan dat ongemakkelijk voelen omdat ze gewend is dat alle zorg en aandacht uit gaat naar de patiënt. Maar zo’n gesprek te voeren met de mantelzorger draagt bij aan de bewustwording dat zij ook voor zichzelf moet zorgen. We praten over grenzen. Heb jij grenzen? Waar liggen die? Kom je voldoende aan jezelf toe? Hoe kun je hulp vragen en aan wie? We gaan ook kijken wat ze nodig heeft om het vol te kunnen houden. Zijn er een of meer gesprekken nodig om eens even het hart te kunnen luchten? Is het een idee om een maatje van de Hulpdienst in te schakelen om wekelijks samen naar de film te gaan of te gaan wandelen? Heeft het zin als we respijtzorg inzetten? Dat houdt in dat er af en toe of wekelijks een of meer dagdelen iemand in huis komt die de zorg over neemt. Of kunnen we met buren, familie en vrienden een schema maken om de zorgtaken wat te verdelen? Het hoeven niet altijd grote acties te zijn, kleine oplossingen kunnen ook al veel helpen.”
Praten met lotgenoten
“Als je intensief zorgt voor een naaste verandert ook jouw rol ten opzichte van die ander. Als je partner dementie heeft verlies je langzaam je maatje. Je rol als kind wordt heel anders als je langdurig voor je vader of moeder gaat zorgen. Het kan prettig zijn om hierover met andere mantelzorgers te praten. Grenzen bewaken, balans houden, hulp vragen, hoe doen je dat, hoe doen anderen dat? Bij de cursus “sterker in mantelzorg” ontmoet u lotgenoten. De cursus wordt georganiseerd door Mantelzorg Nijmegen. Ook is er een cursus “Na de mantelzorg”, over hoe je eigen leven weer oppakt na lang en intensief te hebben gezorgd voor je echtgenoot of andere naaste. Op Mantelzorg-Nijmegen.nl lees je er meer over.”
Meer ondersteuning mogelijk
Mantelzorg Nijmegen kan ook iemand inzetten die de professionele zorg beter kan coördineren, of die weet welke zaken via de gemeente geregeld kunnen worden, zoals huishoudelijke hulp, respijtzorg of een mantelzorgcompliment. Marie Louise van der Ploeg: “Ook kunnen we iemand inzetten die getraind is in het praten over zingeving en levensvragen. We kijken steeds goed wat iemand nodig heeft en wat bij hem of haar past. We werken nauw samen met de Hulpdienst Nijmegen, het Centrum voor Levensvragen, Home Instead voor thuiszorg en met de zorgtraject begeleiders bij dementie. Zo kunnen we zo snel en simpel mogelijk regelen dat de mantelzorger de ondersteuning krijgt die zij nodig heeft.”
Anne-Mieke Penders
Lid van de kerngroep van Dementievriendelijk Nijmegen-Oost