Deze rubriek van Kor Goutbeek, over kleine, groene initiatieven in de wijk die bijdragen aan de biodiversiteit, gaat even op pauze in de winter: de projecten komen namelijk nu niet zo mooi uit de verf. Ik heb aanmeldingen voor vier groene projecten, maar schroom niet als je ook iets moois weet: . Deze winter schrijf ik een korte serie over mythische boomsoorten die ook in Oost te vinden zijn…
De eik is de meest algemene loofboom in Nederland, maar niet zo’n geliefde stadsboom. Toch zijn ze wel te vinden in onze wijk. Zo staan er zomereiken rond de Romeinse straten (Caesartsraat etc.) en langs de Sterreschansweg. Op het Kops Plateau staat een heus eikenbosje en de grillige en indrukwekkende veelstammige eik van de foto. Zijn leeftijd is volgens sommigen minstens 150 jaar en daarmee zou het een van de oudste bomen van ons stadsdeel zijn!
De zomereik kan tot 450 soorten insecten herbergen: dagvlinders, kevers, bladwespen en vele andere groepen. Daarnaast kunnen nog 300 soorten zoogdieren, vogels, paddenstoelen, mossen, varens en korstmossen onderdak vinden in of rond de eik. Enkele karakteristieke soorten: eikelmuis, grote vos en vliegend hert. Daarmee is de eik de absolute koploper qua biodiversiteit. Ter vergelijking: de tamme kastanje komt niet verder dan 11 soorten.
De culturele betekenis van de eik is ook ongekend: In Sherwood Forest diende een majestueuze eik als onderduikadres van Robin Hood en zijn Merry Men, Winnie de Pooh woont in een oude eik en volgens de Britse folklore huizen elfen vooral in eiken. Germaanse en Keltische volkeren in West-Europa spraken vaak recht onder oude, heilige eiken. De dondergod Thor is verbonden met de eik. Wijze tovenaars heten bij de Kelten druïdes (denk aan Asterix en Obelix). Dat woord betekent eik-man, omdat een druïde kennis had van de mythische krachten van de eik. Toen de missionaris Bonifatius in ons land de Germanen begon te kerstenen, liet hij ook geregeld heilige eiken omhakken. Zijn methodes werden overigens niet zo gewaardeerd door de Friezen, die hem in 754 bij Dokkum vermoordden.
Ook het dagelijkse nut van de eik was eeuwenlang cruciaal: de stammen werden gebruikt voor huizenbouw, de eikels voor varkensvoer, de schors voor het looien van leer, de takken waren brandhout. Daarnaast bleek het harde hout zeer geschikt voor scheepsbouw. Honderden molens in de Zaanstreek zaagden het eikenhout voor meer dan duizend VOC-schepen. De grote eiken in eigen land waren snel op, daarom zijn hier geen eiken ouder dan 400 jaar meer te vinden, terwijl onze buurlanden nog wel 1000 jaar oude eiken eren…
