Vaak wordt de vraag gesteld, “waarom wachten we niet met stoppen met aardgas, totdat het waterstof komt”.
Daar zijn verschillende redenen voor.
De problematiek rond het produceren van waterstofgas (of H2)
De problematiek van het opslaan van H2
De problematiek rond het transport van H2
De problematiek rond het gebruik van H2
De eerste twee redenen staan wat verder van ons bed, maar de laatste twee komen dicht bij ons. Daar wil ik het dan ook over hebben.
Een van de redenen waarom het aardgas in Hengstdal moet worden afgesloten is het feit dat een fiks deel van de gasleidingen oud zijn. Ze zijn economisch al afgeschreven en ook technisch is het eind in zicht. Een deel is “van voor 1975” (volgens de kaart van de netbeheerder) en is dus naar verwachting uit het midden van de 60’er jaren, toen het aardgasnet werd aangelegd.
Een groot deel van die leidingen zijn sindsdien niet meer gecontroleerd of vervangen.
Is dat erg?
Is dat gevaarlijk?
Geen mens weet het. De straten worden bereden door zware voertuigen die trillingen veroorzaken, grond verzakt door heftige regenval en leidingen raken aangetast door vocht.
De hoofdgasleidingen worden door een soort robots gecontroleerd en het tracé wordt vanuit de lucht bewaakt. Echter naarmate de leidingen verder in de bewoonde reiken wordt de controle moeilijker en minder.
Onlangs sprak ik een ingenieur van Alliander, die verklaarde dat de netbeheerder alleen nog maar iets doet aan de leidingen, als anderen “grondroerende” activiteiten ontwikkelen. Kortom, als er wordt gegraven voor werkzaamheden aan riool, waterleiding of elektriciteitsleidingen en dit in de buurt van gasleidingen plaatsvindt, overweegt de netbeheerder de aanwezige gasleidingen te vervangen.
Vervangen, want meer dan dat is er niet aan te doen.
Hoe is de toestand van de leidingen die als sinds pakweg 1965 in de wijk liggen? Niemand weet het met zekerheid te zeggen, maar eigenlijk zou alles vervangen moeten worden en dat geldt voor veel gasleidingen in veel wijken in Nederland.
Dat gaan de netbeheerders vanzelfsprekend vanwege de enorme kosten niet meer doen.
Niet voor de korte tijd dat er nog aardgas doorheen moet stromen.
Hetzelfde geldt min of meer voor veel woningen.
Ik weet met zekerheid te zeggen, dat in mijn eigen huis de gasleidingen voor de laatste keer zijn gecontroleerd in de eerste week van juni 1983. Toen kwam de monteur van de Openbare Nutsbedrijven ons, als nieuwe bewoners, (opnieuw) aansluiten. Dat ging toen altijd gepaard met een controle van de elektrische bekabeling en de gasleidingen op lekkages. Er werd toen een lekje gevonden dat werd opgelost, waarna een her-test en definitieve aansluiting volgde.
Sindsdien is er nooit meer een monteur geweest voor zo’n test. In de jaren ’90 werden de nutsbedrijven verkocht en werd de verantwoordelijkheid van de huisinstallatie bij de huiseigenaar neergelegd.
Wist u dat?
Ik niet.
Er heeft in mijn woning dus nooit meer een tussentijdse controle plaatsgevonden.
Is dat erg?
Is dat gevaarlijk?
Ik heb geen idee, maar als ik er goed over nadenk maak ik me wel zorgen. We hebben verschillende kleine en grotere verbouwingen gehad, springtouw-springende kinderen zien opgroeien en enkele kleine en grotere waterlekkages gehad. Dus hoe de weggewerkte leidingen er bij liggen, kan ik niet inschatten. De kruik gaat zo lang te water…..
Zowel in onze straten als in onze huizen zijn de gasleidingen en met name de koppelingen, onzichtbaar voor het blote oog, dus we zijn afhankelijk van onze neuzen, als waarschuwing voor lekkages. Dat gaat wel eens fout, zoals op 26 januari in Den Haag. Gelukkig geen dodelijke slachtoffers, maar wel negen gewonden en een volledig flatgebouw in puin. De neuzen hadden gas geroken, maar de monteurs kwamen te laat.
Langzaamaan wordt ons gasnet en worden onze huis-gasleidingen een tikkende tijdbom.
De afgelopen tien jaar zijn er in ons land zes mensen omgekomen door dit soort explosies, maar het is aannemelijk, dat met het verstrijken der tijd en het verder aftakelen van de gasleidingen, er meer “ongelukjes” zullen plaatsvinden.
In die oude, afgeschreven, wellicht instabiele en steeds meer onbetrouwbaar wordende gasinfrastructuur willen nu waterstofprofeten hun wondermiddel gaan vervoeren. Niet nu, maar op zijn vroegst over een jaar of dertig, als er volgens hen voldoende duurzaam opgewekte elektriciteit is, om zoveel waterstofgas te maken, dat het gedistribueerd kan worden.
Waterstofgas, dat elf maal zo licht is als aardgas, is daarmee elf maal zo dun en stroomt dus elf maal zo snel door kleine openingen zoals lekjes.
Het is zo dun, dat het zelfs door oude stalen leidingen kan lekken.
Is waterstof gevaarlijker dan aardgas?
Ja.
Het is geurloos, al zal er (als het ooit zal komen), net als bij aardgas, een geurstof aan worden toegevoegd. Dan kan het wel niet meer in de brandstofcel van een voertuig gebruikt worden, maar dat is een ander probleem.
Daarbij is de ontstekingsdrempel veel lager dan bij aardgas.
H2-knuffelaars beweren overigens schaamteloos op TV dat het niet gevaarlijker is dan aardas, omdat beiden met een vlam te ontsteken zijn.
Dat klopt op zich wel, maar beide gassen ontsteken ook beiden met een handgranaat. Daar gaat het echter niet om. Het zijn namelijk de kleine dingen die het doen.
Voor aardgas gemengd met lucht (zoals bij en lekkage) is een ontstekingsenergie van minstens 0,3 milliJoule nodig, voor H2 is dat maar 0,01 mJ, dus 30 x minder.
Wat betekent dat?
In een woning met gelekt aardgas is een vonk, bijvoorbeeld van een oude lichtschakelaar, voldoende om het gas te ontsteken.
Bij eenzelfde situatie met H2 is het voldoende om een trui uit te trekken. Het knisperen van de statische elektriciteit van de trui langs uw haren (ongeveer 0,02 mJ) is dan het laatste dat u hoort.
Los van het feit dat daarvoor sowieso de CV-ketel vervangen zou moeten worden, wil ik in mijn huis dus sowieso geen H2. Ik ben er overigens niet zo bang voor dat het überhaupt komt. Als er over dertig, veertig jaar, tegen alle waarschijnlijkheid in, ooit waterstofgas beschikbaar komt voor verwarming, zijn alle huidige leidingen al volledig weggerot.
Nee, ik zal de komst van waterstofgas niet meer meemaken en vind het ook zeker niet erg.
Sterker nog, als het alsmaar duurder wordende aardgas straks verdwijnt zal ik een zucht van verlichting slaken. Als we dan nog niet de lucht in gevlogen zijn.