Bij leven en welzijn was Jan van Teeffelen (1930-2011) bekend bij de Gelderlanderlezers als huisfotograaf voor de editie Nijmegen, maar Jan knipte veel meer dan alleen voor krantenopdrachten.
Tekst: René Pennock, foto: Marc van Kempen
Ik heb zelf vaak contact met hem gehad toen ik in de Swing werkte. Elke paar maanden belde ik hem op om foto's te komen maken die we gebruikten in onze vitrine bij de entree en voor onze advertenties. Soms was Jan op reis, naar Japan, Mexico of en andere exotische bestemming. Ik vroeg dan andere fotografen, maar niemand kon de dansende meute zo goed vastleggen als Jan van Teeffelen, zelfs zonder lange sluitertijden. Een aimabel mens was hij ook nog eens. Jan had altijd een fototoestel om zijn schouder hangen en fotografeerde alles wat hij tegenkwam. Niemand kon toen bevroeden dat hij met zijn meer dan een miljoen negatieven een vrijwel volledig tijdsbeeld van Nijmegen in de tweede helft van de 20e eeuw had vastgelegd.
Henk Braam van de Javastraat en Jan van Teeffelen waren niet alleen vakbroeders, maar ook goede vrienden. Henk bekommert zich als bestuurslid van de Stichting Jan van Teeffelen om Jans erfgoed. Ook onze eigen Wijkkrantmedewerker Tuk Melissen zit in dit bestuur. "In december verscheen een fotoboek en tot 9 maart is er een uitgebreide expositie in de Stevenskerk”, vertelt Henk. "Het fotoboek is maar in een oplage van 900 stuks gedrukt, maar kosten noch moeite zijn gespaard: de foto's zijn afgedrukt in duotoon, een zwart-wit techniek die een prachtig contrast oplevert. De foto's zijn zonder onderschrift, want Jan hield geen aantekeningen bij. Sommige foto's hebben we wel kunnen achterhalen op onze Facebookpagina, maar veel ook nog niet."
Het interesseerde Van Teeffelen niets wat er na zijn dood met zijn foto's zou gebeuren. "In een interview dat op YouTube te zien is, zegt hij dat duidelijk", zegt Henk. "Hij heeft er zelf geen idee gehad van wat voor een belangrijk, omvangrijk en compleet Nijmeegs tijdsbeeld hij heeft achtergelaten. We zijn blij dat we met onze stichting veel hebben kunnen redden. Jans zoon Marc had zelf een scanner gebouwd en al 91.000 foto's analoge negatieven gedigitaliseerd, maar toen hij overleed leek het voor ons een onmogelijke klus om alles over te zetten. We hebben uiteindelijk een bedrijf ingehuurd dat de negatieven heeft gedigitaliseerd en omgezet naar zwart-wit afbeeldingen. Ze kwamen soms wel met 750 per dag binnen! We hebben nu pas 30 tot 40 procent van alle foto's bekeken. We maken een selectie, want vaak zijn er veel dezelfde foto's van één en hetzelfde onderwerp. We bewerken ze wel, want ze zijn vaak in een grove resolutie. We willen het archief van Jan toegankelijk maken vooral via onze Facebookpagina ‘Stichting Jan van Teeffelen’. Het ledental groeit snel en de belangstelling komt allang niet meer alleen uit Nijmegen en omstreken, maar uit heel Nederland en zelfs internationaal.”
De expositie in de Stevenskerk is niet ver van Jans huis, want Van Teeffelen woonde in een van de kanunnikenhuisjes bij de Stevenskerk. Henk Braam was een van de kistdragers op Jans begrafenis, maar werkt nu actief mee aan de wederopstanding van deze iconische fotograaf. "Jan krijgt steeds meer erkenning", vertelt hij met trots. "In de Volkskrant stonden twee pagina's over Jan en de tentoonstelling. Bo de Graaf maakte met I Compani een muzikale voorstelling bij Jans foto's. Die werd meerdere keren geprolongeerd. Diverse fondsen en de gemeente droegen bij aan de expositie. Er is een touchscreen met zo'n 1000 foto's en 150 foto's in drie series: de oude Benedenstad, natuurfoto's in en om Nijmegen en een serie foto's van mensen die dansen, drinken, roken, muziek maken, kortom: mensen die feesten en genieten. Verder nog series over de zusters Clarissen in het klooster in Megen, Nijmeegse kunstenaars en meer. Op drie monitoren vertellen mensen over Jans foto's. De expositie wordt omlijst met lezingen en muziekoptredens, onder andere van onze wijkgenoten uit orkest Die Flegel.”
"Het had niet veel gescheeld of Jan was nooit zo bekend geworden. Het boek en de tentoonstelling zijn voor mij de bekroning van het werk dat ik voor de stichting gedaan heb", besluit Henk. "En het is ook het laatste dat ik voor hem doe. Ik ben mijn huis aan het uitruimen en vertrek eind van deze maand om de wereldreis, die ik ooit in mijn jonge jaren begonnen was, af te maken. Ik moest 'm toen onderbreken vanwege de dood van mijn vader en het kwam er nooit meer van. Nu ben ik met pensioen en heb ik er weer tijd voor."
Het laatste wat hij voor Jan van Teeffelen kan doen? Het bloed kruipt waar het niet gaan kan: "Ik kan in Azië natuurlijk best nog wel de Facebookpagina bijhouden. En misschien komt er ook een tweede boek. Een tentoonstelling in het Valkhofmuseum zou zo mooi zijn. Jan verdient landelijke bekendheid." Er is nog genoeg in Jan van Teeffelens Nijmeegse schatkamer om op de verre reis van te dromen.
