Het is een schitterend pand: de vroegere De Gruyter aan het Mariaplein. Deze winkelketen stond bekend om de mooie gevels met de blauwe betegeling en de ?reinheid? die heerste aan de binnenkant. Het vele koperwerk werd elke maandag gepoetst en de wat ouderen onder ons kennen vast nog het snoepje van de week. We nemen u mee terug in de tijd, de tijd dat we bij De Gruyter onze inkopen deden.
Door Grieta Spannenburg
?Ruim, licht en schoon was het bij de Gruyter?, zo vertelt ons Jannie Span. In het midden van de jaren ?50 was zij hoofdverkoopster bij deze winkel, zij het niet in een Nijmeegs filiaal. Inrichting en werkwijze was echter overal gelijk. Net zoals de acties, die vanuit Den Bosch werden gecoördineerd. Uit het hoofd somt mevrouw Span een heleboel prijzen op: ?een kilo zout jozo; 19 cent, een kilo zout los; 7 cent, pakje margarine; 38 cent, snoepje van de week in een zakje; 10 cent.?
Wie de winkel binnenkwam, zag een overzichtelijk aanbod van allerlei kruidenierswaren. Grote tegels lagen op de vloer, die elke avond na sluitingstijd werden gedweild. Aan de muren tegeltjes met taferelen uit De Oost. Indische mensen die koffiebonen aan het plukken waren, thee-taferelen uit Ceylon (het tegenwoordige Sri-Lanka). Een aantal producten kwam uit het oosten, zoals koffie en thee, hoofdwaren van De Gruyter. Het licht van de tl-balken zorgde voor een heldere aanblik en het vele koperwerk, met daarin de koffie, glom voluit. Op de deels schuine - toonbank stonden blikken met koekjes, ongeveer 12 soorten. Achter de toonbank stonden de dames van De Gruyter met hun smetteloos witte schorten voor.
Maandags stond koperpoetsen op het programma. Tot alles goed glom. Ook werd die dag suiker en zout vanuit grote zware zakken overgeschept in papieren kiloverpakkingen. De snoepjes van de week gingen in zakjes en de betreffende reclame-uitingen vanuit Den Bosch - kregen de toebedeelde plek in de winkel. Zo maakte men zich gereed voor de week.
Tot ongeveer 1958 was De Gruyter een bedieningswinkel. Veel klanten overhandigden hun briefje aan een dame met het witte schort, waarna alle producten bij elkaar gezocht werden en afgerekend konden worden. Daarna ging men geleidelijk over op zelfbediening, met een mandje, maar de koffie werd nog wel apart afgewogen. ?Tien procent en betere waar, De Gruyter?, mevrouw Span laat die slogan nog even rap van de tong rollen als vroeger. ?Het was ook een echte trekker voor mensen, want als al je kassabonnen bij elkaar een bedrag van honderd gulden vertegenwoordigden, dan kreeg je maar liefst tien gulden terug.? Er werd dan ook flink gespaard met de kassabon. Vooral rond Kerst, de decembermaand was een periode bij uitstek om de bonnen in te leveren.
Ergens in de jaren ?70 kon De Gruyter niet meer op tegen de uitdijende supermarkten. Vooral Albert Heijn bleek een te grote concurrent. De Gruyter ging ook zelf niet mee voor wat betreft een groter assortiment. Dus toen was het snel afgelopen. Wat overblijft zijn een aantal prachtige karakteristieke panden, verspreid over heel Nederland. Zelf hoop ik dat het pand aan het Mariaplein nog lang een blikvanger blijft.
Met dank aan Jannie Span, eerste verkoopster bij De Gruyter in Leeuwarden, van 1955 tot 1961.