Het afgelopen halfjaar is voor veel mensen een ongekende en aparte tijd geweest. Zo ook voor de begrafenisondernemer. Toch?
Tekst: Anna Bakker, foto: Bert Hendrix
“Dat denkt nou iedereen!” Nee, dus. “Eigenlijk was het niet enorm veel drukker dan in andere tijden en zeker niet zo druk als ten tijde van de dubbele griepgolf in 2018”, vertelt Bart Kramer van uitvaartonderneming Klopper & Kramer. “Nijmegen en directe omgeving bleef in de Covid-19-crisis tot zover redelijk gespaard. Anders dan in andere delen van het land waar het echt veel erger was.” Al met al verwacht Bart zelfs dat het landelijke sterftecijfer over 2020 niet zo heel veel zal afwijken van dat van andere jaren.
Samen met broer Coen is Bart eigenaar van het familiebedrijf. Bart neemt vooral het organisatorische werk onder zijn hoede. Helemaal aan het begin van zijn carrière, toen Bart als puber in het bedrijf begon, was dat nog anders. Kwamen alle werkzaamheden voorbij, zette hij ook zijn schouders onder menige kist. Nog steeds springt hij graag praktisch en oplossend bij wanneer de situatie daar om vraagt. Zijn werk is afwisselend, dat maakt het aangenaam, maar zeker ook het betekenisvolle karakter daarvan.
Heeft Bart door zo jarenlang als uitvaartverzorger werkzaam te zijn meer inzicht gekregen in het fenomeen van dood en leven?
“Nee hoor. Ik sta wat dat betreft op hetzelfde punt als ieder ander. Wat ik door mijn werk wel heb ervaren, is hoe belangrijk het is om bij de dag te leven, te doen wat je wil doen en niet te wachten op de dag van morgen. Pluk de dag. Het lot kan zomaar ineens anders blijken te zijn.”
En hoe denkt hij zelf dat het eruitziet, na de laatste ademtocht?
“De grote stilte misschien? Dood zijn lijkt mij in dat proces niet zozeer iets om tegenop te zien. Dood gaan daarentegen is absoluut anders. Voor de persoon die het betreft en voor zijn of haar omgeving.”
Ritueel dat het beste past
Op het gebied van het laatste afscheid is er veel veranderd. Het kerkelijk ritueel is naar de achtergrond gegaan, daarvoor in de plaats zijn er veel en gevarieerde andere manieren naar voren gekomen. De uitdaging voor Bart en zijn mensen is om er samen met familie en betrokkenen achter te komen welk ritueel het beste aansluit. Tussen de regels door luisteren naar wat de wezenlijke wensen zijn, hoort daar in belangrijke mate bij.
Sommige mensen weten dat al precies en ruim van tevoren en bespreken dat in een voorgesprek. “Bizar blijft het wel”, vertelt Bart, “om daarover te praten met iemand waarvan je soms weet dat die er binnenkort niet meer is. Fijn om te weten eigenlijk ook wel. Dat geeft meer tijd om bepaalde ideeën of wensen voor te bereiden en uit te werken.”
Het team van Klopper & Kramer is kleinschalig, maar alle stappen die horen bij een uitvaart - van eigen ritueelbegeleiders tot aan een eigen rouwcentrum in het prachtig gelegen villa Oud-Mariënboom, en van eigen chauffeurs tot aan toegewijde (student)dragers - hebben ze in huis. Als het even kan gaat de kist, hup, op de schouders, liever niet op een karretje.
Geen standaard stampwerk dus, benadrukt Bart, wel nieuwe of eigen ideeën vormgeven, met soms wat bijsturen, en vooral zoveel mogelijk ondersteunen in moeilijke tijden.
Hij merkt dat er ook een groeiende behoefte is bij een deel van de nabestaanden om veel zelf te doen, zoals meehelpen met het voor de laatste keer verzorgen van de overledene, het samenstellen van een afscheidsbijeenkomst en het dragen van de kist.
De natuur gaat zijn gang
Binnen het bedrijf, en de branche, is ook een andere tendens te zien, namelijk die naar meer duurzaamheid. De wijze van begraven en het gebruik van materialen zoals een doek, een mand of een kist van lokaal hout past daarbij. Daarnaast is Klopper & Kramer gecertificeerd door GreenLeave, het keurmerk dat in deze branche voor duurzaamheid staat. Verder is er een flinke stap in deze richting gezet door de samenwerking met Natuurbegraafplaats Landgoed Mookerheide - sinds kort in gebruik genomen.
Het idee van een graf in het bos blijkt veel mensen aan te spreken. Geen steen of anderszins een plek die dwingt tot onderhoud of een bezoekverplichting. De natuur gaat zijn gang. En voor de eeuwigheid.
De afgelopen maanden bleek het landgoed aldus een geliefde plek om in een gezelschap van maximaal dertig personen afscheid te nemen. De bosrijke omgeving is er een waar het aangenaam verpozen is, al dan niet onder zo’n sfeervol ingerichte tent en, zo bleek, het noodt ook tot een ander afscheid. Een die toevalligerwijs ook aansluit op een tendens, al pre-corona in gang gezet, om het afscheid meer te laten plaatsvinden in een select gezelschap dan met een groots samenzijn. Het levert een intiemere sfeer op, zag Bart met eigen ogen. En dat nog wel ondanks de coronarichtlijnen die gerespecteerd dienen te worden. Wat die richtlijnen betreft liet de waan van deze tijd zich wel zien in het besloten karakter van de bijeenkomsten. Toch, die opgelegde anderhalve meter betekent niet automatisch dat het afscheid een afstandelijke wordt. “Met de nodige creativiteit en ervaring kunnen we dat heel persoonlijke laatste moment nog steeds bieden.”
Klopper & Kramer, www.kk.nl.