Het concept van Mantelaar klinkt sterk: zet zorgstudenten in om mantelzorgers te ondersteunen en te ontlasten.
Tekst: Marjon Spoorenberg, fotografie: Bert Hendrix
Voor iedereen goed: mantelzorgers worden ontzorgd, cliënten vinden het leuk om met jonge mensen in contact te zijn, studenten kunnen hun kennis en kunde in praktijk brengen. Ze ervaren wat er in het hoofd omgaat van een cliënt en waar een mantelzorger mee te maken heeft. Dat alles is waardevol voor hun studie.
Toch kostte het Mantelaar veel moeite om de dienstverlening aan de man te brengen. Onbekend maakt onbemind. Hun aanbod werd gezien als oneerlijke concurrentie voor de thuiszorg, terwijl het bedoeld is als aanvulling op thuiszorg. “Er waren vooroordelen. Mensen dachten dat we een commerciële partij waren en dat het zorgstudenten vooral om geld verdienen te doen zou zijn. Inmiddels kennen mensen onze toegevoegde waarde en werken we goed samen met zorgaanbieders en -verzekeraars”, zo vertelt Thirza Snoek van Mantelaar.
Bevlogen zorgstudenten
Ze vertelt over het concept: “Die verbinding tussen ‘jong en oud’ maakt Mantelaar uniek. ‘Ik voel me weer jong!’ zeggen cliënten. Ze bloeien op door de verhalen uit het leven van de zorgstudent en kunnen op hun beurt een luisterend oor zijn voor de student. Daarnaast is het voor zorgstudenten heel goed om aan de andere kant van de tafel te zitten, te luisteren naar wat een arts of verpleegkundige vertelt. Ze schrikken niet meer zo van bepaalde ‘cases’ en denken vooral in mogelijkheden. Daar waar de omgeving of thuiszorg soms geen opties meer zien, probeert de student verder te denken, of er tóch nog iets mogelijk is voor een cliënt.”
Waardevolle studentenbaan
Mantelaar heeft dus een andere functie en ander aanbod dan de thuiszorg. Het verschil is dat een zorgstudent mantelzorgtaken en geen verpleegkundige taken verricht, meer tijd heeft en minder administratie hoeft te doen dan een thuiszorgmedewerker. Daar waar een thuiszorgmedewerker vaak snel door moet naar de volgende cliënt en weinig tijd heeft voor persoonlijke aandacht heeft de zorgstudent die tijd juist wel. Tijd voor een kopje thee, een wandeling, een spelletje, een praatje, samen koken en eten. Maar ook voor zorgtaken als kousen aantrekken, toiletgang, tillen en draaien en douchen. Een zorgstudent kan op veel andere terreinen ook hulp bieden, bijvoorbeeld bij boodschappen doen, huishoudelijke taken, administratie doen, het PGB invullen, de klantenservice bellen van bijvoorbeeld KPN of Liander. Net waar de mantelzorger en cliënt behoefte aan hebben. Voor de student is het een soort van stage-ervaring en een mooie bijbaan, die vaak tijdens de hele studietijd aangehouden kan worden. Dat geeft de mantelzorger houvast en bij de cliënt komt er een vast ‘gezicht’ waardoor er een band kan groeien. Een voorbeeld is een zorgstudente die gedurende haar hele studietijd elke week onder andere de handen komt masseren. Ondertussen is er tijd voor gezellig praten.
Mantelaar bestaat nu acht jaar en de organisatie is groeiende. Er zijn drie hoofdtaken: individueel begeleiden en gezelschap, persoonlijke verzorging en huishoudelijke hulp. Steeds vanuit de vraag ‘wat is nodig’. Bijvoorbeeld in een gezin met een chronisch zieke moeder komt er vaak veel op de partner en/of kinderen neer. Dan kan een zorgstudent taken overnemen, op een structurele basis of af en toe, net wat gevraagd wordt. Een bezoek duurt minimaal 2 uur maar vaak een dag(deel). Slaapdiensten zijn ook mogelijk, zo kan een mantelzorger bijvoorbeeld weer eens een dagje weg of op vakantie. De zorgstudenten plannen zelf de bezoeken met de cliënt, ook houden ze een dagboek bij zodat de mantelzorger kan lezen hoe het is gegaan. De organisatie van Mantelaar zorgt voor de administratieve afhandeling, de factuur naar de cliënt en het contact met zorgverzekeringen etc. In onze regio Arnhem –Nijmegen is een groot aanbod van zorgstudenten, zo kan er veel aan diensten worden aangeboden, ook in onze wijk Nijmegen-Oost.
Participatiemaatschappij
Thirza Snoek is geboren en deels getogen in Nijmegen, ze woont nu in Berg en Dal. Thirza is coördinator en vanaf het begin betrokken bij Mantelaar. Ze praat heel bevlogen over haar werk: “Mijn rol is het koppelen van de vraag van mantelzorgers, zorgprofessionals en cliënten aan het aanbod aan zorgstudenten. Dat kunnen studenten geneeskunde, fysiotherapie, ergotherapie, maatschappelijk werk en psychologie zijn. Ik heb contact met praktijkondersteuners, wijkverpleegkundigen, ouderenadviseurs en zorgtrajectbegeleiders. De reden dat we Mantelaar hebben opgericht is zowel vanuit een persoonlijke als maatschappelijke drijfveer. We zijn in Nederland van een zorg- naar een participatie maatschappij gegaan, waarbij mantelzorg steeds belangrijker is geworden. Mantelzorgers weten niet altijd goed wat er op hun afkomt en kunnen daarin overbelast raken. Tegelijkertijd speelde dat een bevriende huisarts gefrustreerd raakte dat hij steeds minder tijd had voor persoonlijke aandacht voor zijn patiënten en huisbezoeken. Hij bedacht dat die huisbezoeken ook kunnen worden afgelegd door zorgstudenten en zo werd het idee voor Mantelaar geboren. Zelf had ik in die tijd een oma van 95 en ik zag hoeveel zorg mijn moeder had als mantelzorger. Daar wilde ik graag wat mee en zo kwam ik bij Mantelaar terecht, dat net was opgericht. Ik ben echt apetrots op onze zorgstudenten, ze zijn toegewijd. Heel mooi vind ik de kwaliteit die ze toevoegen aan het leven van ouderen” vertelt Thirza.
Taboe doorbreken
Haar missie is om Mantelaar zoveel mogelijk onder de aandacht te brengen bij mantelzorgers en hun omgeving: “Mantelzorgers hebben vaak te laat door dat ze overbelast raken, ze hebben meestal een enorm verantwoordelijkheidsgevoel en gaan maar door. Ook kan het zijn dat er schaamte in het spel is, waardoor ze geen extra hulp willen vragen. Dit wil ik graag doorbreken.”
Ik merk dat ik wordt aangestoken door het enthousiasme van Thirza. Mocht ik ooit in de toekomst langdurig mantelzorg geven of zelf nodig hebben, dan zal ik zeker bij Mantelaar mijn licht opsteken!