Concreet is het nog lang niet, maar de gemeente heeft in Nijmegen-Oost de wijk Hengstdal aangewezen om per 2030 aardgasvrij te zijn. Uit een wijkwarmteplan moet straks blijken wat de beste alternatieve manier van verwarmen zou moeten zijn en wie dat gaat betalen.
Tekst & foto door Alex Holderbusch
Tijs van Kemenade - woonachtig in Oost maar niet in Hengstdal - nam het heft in eigen hand met de vervanging van zijn cv-ketel door een pelletkachel. Dit is een slimme houtkachel, die samengeperste houtkorrels - pellets - verbrandt. Vooral bij de ingebruikname kwam heel wat kijken voordat hij er warmpjes bijzat.
Hoewel het stookseizoen voor de deur staat, is het buiten nog niet koud. Toch vraag ik Tijs of hij wil laten zien hoe hij zijn pelletkachel bijvult en ontsteekt. Met een zak van 15 kilo houtkorrels op de schouders komt hij de woonkamer binnenlopen. Achter een luikje boven de kachel, verscholen achter een bescheiden schilderij, zit een opening waarin Tijs de houtpellets direct uit de zak stort. Een enkele verdwaalde korrel belandt op de grond. De stofvorming is opvallend gering. De opstarttijd van de houtkachel bedraagt tussen de vijf en tien minuten. Dankzij een gloeispiraal laaien er ineens goudgele vlammen op achter het smetteloos schoongemaakte glas. Vuur blijft een fascinerend schouwspel om naar te kijken.
Dat zichtbare vuur blijkt een kleine twee jaar geleden één van de beweegredenen van Tijs te zijn geweest een inbouwpelletkachel aan te schaffen: “Nu heb ik een soort open haard in mijn kamer en dat vind ik wel gezellig.” Al pratende blijkt hij een pionier in verduurzaming te zijn. Zijn ideeën ontleende hij aan zijn zwager, die een grote verbouwing en enkele duurzaamheidsprojecten doorvoerde. “Mijn doel was om van het aardgas af te komen. Een pelletkachel is interessant omdat er subsidie voor wordt verleend. Ik was bereid voor de lange termijn te investeren en ik hoop de kachel terug te verdienen.” De installatie was redelijk ingrijpend met het nodige hak- en breekwerk. De pelletkachel is daarbij aangesloten op zowel de bestaande centrale verwarming als een warmwatervoorziening, bestaande uit een buffervat van 350 liter en een warmwatertank van gelijke inhoud. Naast zestien op het zuiden gelegen zonnepanelen zijn op het dak nog drie zonneboilers te vinden, die de buffervaten ook van warm water voorzien.
Van de installateur hoefde Tijs geen begeleiding te verwachten. Die beperkte zich tot het technisch aansluiten. Voor het bedienen, inregelen en het bedenken van aanpassingen was hij op zichzelf aangewezen. Tijs: “Met de cv-ketel hadden we een werkend product, met de pelletkachel functioneerde de verwarming niet meer goed. Ik heb uren achter de boilers gezeten om te weten hoe het allemaal werkt. Je moet het echt zelf uitvogelen, maar het bedienen en optimaliseren voor ons leefpatroon vind ik leuk om te doen.” De verandering in comfortbeleving is lastig te omschrijven. De pelletkachel reageert trager dan de cv-ketel en krijgt het huis minder snel warm. De kachel vertoont zogenaamd aan-uitgedrag met de nodige intervallen en temperatuurschommelingen waardoor de comfortbeleving veranderde. De stralingswarmte in de woonkamer was daarentegen juist heel behaaglijk.
Van het gesjouw met zakken houtkorrels krijg je het ook warm. In de winter is dagelijks bijvullen wel nodig. Tijs en zijn vrouw vinden dat best aardig om te doen: “Het vullen van de kachel vergt weliswaar een extra handeling, soms ook door de regen, maar het kost ons weinig moeite.” Ze weten wel te vertellen dat het gezin één keer zonder warm water zat omdat de voorraad houtpellets niet was aangevuld.
Uiteraard vraagt de pelletkachel om een periodieke schoonmaakbeurt. De aslade zuigt Tijs uit met een speciale as-stofzuiger. In de winter elke twee tot drie dagen. Drie keer per jaar reinigt hij eigenhandig de kanalen van de warmtewisselaar. Elke twee jaar volgt een onderhoudsbeurt door een installateur.
Voor de opslag van de zakken met houtkorrels is behoorlijk wat ruimte nodig. Het jaarverbruik ligt op ongeveer drieduizend kilo. Dat zijn drie pallets met manshoog opgestapelde zakken. Bij de aflevering van zo’n pallet was de auto een keer geblokkeerd, waardoor ’s avonds onverwachts met vereende krachten de handen uit de mouwen moesten worden gestoken. De kosten van een ton houtpellets liggen tussen de 300 en 350 euro. Om de warmte-afgifte te verbeteren en daarmee het verbruik te reduceren, zijn recentelijk de radiatoren in de woonkamer en oud leidingwerk vervangen inclusief nieuwe, digitale radiatorkranen, die Tijs met de ‘evohome’ van Honeywell bedient. Daarmee is wel duidelijk dat hij er een sport van maakt om het maximale rendement uit zijn installatie te halen. “Komend stookseizoen gaat de installatie zich echt bewijzen”, aldus Tijs.
De zestien zonnepanelen leveren ruim meer elektriciteit op dan het huishouden jaarlijks verbruikt. Met de hele installatie inclusief zonneboilers hoopt Tijs per saldo zo’n 500 euro per jaar op de energierekening te besparen. Daar staat een investering, inclusief spouwmuurisolatie, van ongeveer 25 duizend euro tegenover.
Na een lang gesprek komen we uit bij een ingewikkeld en omvangrijk onderwerp, het milieu. Noch Tijs, noch zijn vrouw, noch de buren hebben de afgelopen twee jaar rook- of stankoverlast ervaren. Tijs toont zich nuchter: “Als ik een zak houtpellets in de kachel gooi heb ik niet de illusie dat dat beter zou zijn voor het milieu dan het gebruik van aardgas. Ik weet het niet.”