Rectificatie
In het artikel over de Joodse begraafplaats in het maartnummer van de Wijkkrant voor Nijmegen-Oost vertelt de gids Jem van den Burg over 1100 studenten en professoren van de Katholieke Universiteit Nijmegen die zich in 1933 solidair zouden hebben verklaard met nazi-Duitsland. Deze tekst had uit in het artikel moeten worden gehaald. De schrijver van het artikel had Van den Burg de tekst ter controle toegestuurd en Jem had deze correctie teruggemaild, maar door een computercrash is die ongelukkig genoeg nooit aangekomen bij de redactie, terwijl Jem ervan overtuigd was dat hij deze zin had laten verwijderen. Pijnlijk dus. De redactie kreeg een verbaasde e-mail van Rob Wolf van de universiteit. Met hem en Jem is afgesproken dat de column die Kor Goutbeek (zie hieronder) al op eigen initiatief had geschreven, volstaat ter rectificatie.
---------------------------------
“In 1933 verklaarden 1100 studenten en professoren zich solidair met nazi-Duitsland.”
Column door Kor Goutbeek
De Wijkkrant is over het algemeen een gemoedelijke en gezellige krant, maar in het vorige nummer las ik iets dat me deed bevriezen. De voormalige beheerder van de Joodse begraafplaats stelt daarin bovenstaande over onze universiteit. Was onze universiteit fout, zelfs al vóór de oorlog? Waarom weet ik dat helemaal niet? Of klopt het misschien niet helemaal?
Ik dook de boeken in. Het tegendraadse studentenblad Vox Carolina publiceerde in 1933 inderdaad een uiterst kritisch stuk over de gebreken van de parlementaire democratie. In Mussolini zagen de redacteuren een krachtig alternatief. Zij vertegenwoordigden een groepje fanatieke katholieke studenten dat het gedachtegoed aanhing van het Italiaanse fascisme. Maar de universiteit telde toen nog niet eens de helft van het aantal studenten genoemd in het citaat. Ik kan ook niets over een verklaring vinden. De toenmalige rector-magnificus, pater Titus Brandsma, veroordeelt Vox Carolina scherp. Hij waarschuwt voor de gevaren van het nazisme, rassenhaat en ophitsing. Tijdens de bezetting veroordeelt hij de anti-joodse maatregelen van het naziregime net zo vierkant als ervoor. In 1941 keert hij zich tegen het verwijderen van joodse leerlingen van katholieke middelbare scholen. Brandsma wordt gedeporteerd naar concentratiekamp Dachau, waar hij in 1942 sterft (in 1985 wordt hij zalig verklaard door de paus en in 2005 door de inwoners uitgeroepen tot de grootste Nijmegenaar aller tijden…).
Er is maar één uitgesproken nazi onder de hoogleraren: de Duitser Theodoor Baader, docent Germaanse taal- en letterkunde. Hij wordt in 1941 rector, maar zijn autoriteit wordt nauwelijks erkend door het bestuur en de studenten. Na twee maanden is zijn positie al onhoudbaar. Hoogleraar Volkenrecht Robert Regout publiceert twee weken na de inval van de Duitsers een artikel over de rechten en plichten van de bezetter. Ook waarschuwt hij gezagsdragers voor een te slappe houding tegen de Duitsers. Hij drukt hen op het hart niet mee te werken aan vervolging van joden. Hij wordt op transport gesteld, ook naar Dachau, waar hij in december 1942 overlijdt.
In datzelfde jaar wordt ook de sociëteit van het Nijmeegse Studenten Corps - voorloper van Carolus Magnus - gesloten, nadat het weigert het bord ‘verboden voor joden’ op te hangen. Jozef van Hövell is praeses van het NSC en een van de voortrekkers van het Nederlandse studentenverzet. In januari 1945 overlijdt hij in concentratiekamp Neuengamme. Jan van Hoof is ook een student en Nijmegens bekendste verzetsstrijder, omdat hij de Waalbrug wilde redden. Hij wordt doodgeschoten als hij enkele Britten de weg wijst in de benedenstad tijdens Market Garden, september 1944.
Na de catastrofale nederlaag bij Stalingrad, in januari 1943, eisen de nazi’s volledige medewerking van de Nederlandse studenten. Ze moeten een loyaliteitsverklaring tekenen: teken je niet, dan moet je in de Duitse oorlogsindustrie werken. Van de 639 Nijmeegse studenten verklaren twee zich loyaal aan de nazi’s, 83 gaan werken in Duitsland en de rest duikt onder. Nergens tekenen zo weinig studenten als hier. I rest my case…