Inleiding
“ Aansluitend op de Hugo de Grootstraat kwam je terecht in de Van Rosendaelstraat. In deze straat waren ook veel middenstandsbedrijven: van kruideniers, schildersbedrijven, kolenhandel, melkboer, cafetaria, etc. Met veel weemoed kijk ik terug op dit mooie stukje Oost-Nijmegen. “
Zo reageerde Gerard de Laak op mijn stuk over de Jan van Goijenstraat op de site van Noviomagus. Weemoed, dat trof mij en wekte mijn nieuwsgierigheid op: Van Rosendaelstraat, winkels en weemoed. Dus wandelde ik opnieuw het verleden van een straat in om te ontdekken wie Van Rosendael dan wel was en hoe ook deze straat zijn middenstand verloor.
Deel 1: B.H.F. van Rosendael: Koopman in ‘ Galanterien ‘
( afb. 1 )
24 September 1907, Roosevelt was president van de USA en Pius X resideerde in Rome. Op deze bewolkte, droge dag overleed Bartholomeus Hermanus Franciscus van Rosendael, ondernemer en vastgoedverzamelaar, in zijn huis op de Berg en Dalseweg 47
( afb. 2 en 3 )
Van Rosendael behoorde tot degenen die kansen zagen toen in 1874 het besluit werd genomen om de vestingstad Nijmegen te ontmantelen en het mogelijk werd om in de buitengebieden te gaan bouwen. Diverse investeerders begonnen vesting – en landbouwgronden op te kopen, deelden die op in kleinere percelen en verkochten ze, bebouwd met villa’s of onbebouwd, voor veel geld weer door. ( zie Henk Rullmann )
( af. 4 en 5 )
Dus ook Van Rosendael ging zo te werk en gaf op die manier vorm aan een deel van Nijmegen- Oost; met name het gedeelte Hugo de Grootstraat van de Berg en Dalseweg tot de Jan van Goijenstraat dankt zijn bestaan aan Van Rosendael. Dit stuk heette in 1894 “de zoogenaamde Van Rosendaelstraat “ en van 1900 tot 1955 de Van Rosendaelstraat. Ook kocht hij grond langs de Berg en Dalseweg en in de Pater Brugmanstraat. Vaak verkocht hij die percelen weer maar ook liet hij er huizen neerzetten. Zie bijv. het prachtpand Berg en Dalseweg 39-43. dat de familie in 1899 liet bouwen in hun eigen tuin.
( afb. 6 )
Van Rosendael werd op 15-04-1829 om 6.00 uur ‘s morgens in Den Bosch geboren als zoon van Jacobus Petrus Josephus van Rosendael en Wilhelmina van Wamel, het gezin woonde op het Hinthamereinde 601. Vader Jacobus was apotheker, moeder Wilhelmina huisvrouw.
Bartholomeus Hermanus Franciscus duikt pas weer op in de archieven als hij op 09-01-1850 in Gorinchem trouwt met Adriana Hendrika Bakkers.
( afb. 7 )
De jonggehuwden besloten om de een of andere reden naar Nijmegen te gaan want uit het bevolkingsregister van 1850 blijkt dat het echtpaar op 18 augustus 1850 als inwoners staat ingeschreven. Van Rosendaels beroep is winkelier en hun adres is wijk D nummer 23. Behalve als winkelier was B.H.F. ook even werkzaam als drukker / uitgever. Ik heb één uitgave van hem gevonden :
J.W.J.P. Janssens, ( Leeraar in de wis - en bouwkunde en beëdigd Landmeter te Nijmegen ) Beginselen der toegepaste meetkunst, ten gebruike van de gymnasia en andere scholen van middelbaar onderwijs, zoowel burgerlijke als militaire, als ook voor zelfbeoefenaars; gr. Svo. Te Nijmegen, bij B.H.F. van Rosendael. f. 2,90
Voor geïnteresseerden: De uitgave is nog aan te schaffen bij Boekwinkeltjes.nl. : klein oktavo, 298 blz., met 7 uitslaande litho's. moroccoleren bandje (rugje met kl. besch., kneep hersteld) B.H.F. van Rosendael 1851. ( 28-06-2021 ) |
In Wijk D op nummer 23, de Kannemarkt, heeft hij een winkel-woonhuis overgenomen van de vorige eigenaar A. Kaufman die op 09-01-1852 meedeelt dat hij zijn ‘ Magazijn van Manufacturen en Gemaakte Kleederen op de Kannemarkt 23 ’ gaat sluiten.
De eerste advertentie voor Van Rosendaels winkel die ik in de PGNC kon vinden, dateert uit 1855.
Deze advertentie is kenmerkend voor het genre ‘middelen die alles genezen’. Van Rosendael adverteert aan de lopende band dat hij weer de hand had gelegd op allerlei wondermiddelen die destijds vermoedelijk grif werden verkocht. Vergelijk bijvoorbeeld met de in Amerika rondtrekkende Medicine Shows rond 1925 :” Good for what ails you.”
Een greep uit het assortiment: Romershausens oogwater. Druiven-borstsiroop, Staalwijn, Dubarry’s Revalenta, Aromatisch mondwater, Universeel zuiveringszout, Idiaton tegen kiespijn. Het kan niet op.
( af. 8 en 9 )
wordt vervolgd.