In het hart van onze buurt leeft en werkt Keiko Sato (1957), een Japanse kunstenares wier indrukwekkende verhaal een diepe indruk achterlaat. Ze deelt met ons haar reis van Fukushima naar Nijmegen en hoe deze ervaringen haar kunst diepgaand beïnvloedden.
Tekst en foto's: Ahmed Radwan
Van Japan naar Nijmegen-Oost
Keiko's leven begon in Japan, in Iwaki-stad in Fukushima, waar de kernramp van 2011 een blijvende impact had op haar geboorteplaats en haar artistieke expressie. De thema's van verlies en herinnering, vernietigingen en wederopbouw, een echo van de verhalen van haar vader, een voormalige kamikazepiloot uit de Tweede Wereldoorlog. De wisselwerking tussen persoonlijk en collectief leed wordt kunstig verweven in haar creaties.
Voordat de roeping van de kunst haar volledig omarmde, werkte ze als verloskundige, een ervaring die haar fascinatie met de cycli van leven en dood verdiepte. Haar kunst evolueert constant, met een moedig gebruik van materialen en thema's die reflecteren op haar complexe verleden.
Na haar studie aan Goldsmiths College, University of London, in 1992, studeerde Keiko kunst in Maastricht. Daar ontmoette zij tijdens een schoolreis naar Portugal Riel, een Nederlandse man. Deze toevallige ontmoeting werd het begin van een nieuw hoofdstuk. Keiko vestigde zich in Nijmegen-Oost, waar zij en Riel een nieuw leven begonnen. Nijmegen werd niet alleen haar thuis, maar ook een bron van inspiratie en een plek van persoonlijke groei en artistieke evolutie.
Artistieke Technieken
Keiko's artistieke technieken zijn uniek en evoluerend. Ze gebruikt vaak gebroken materialen en voorwerpen, zoals in haar installaties die destructie en herstel symboliseren. Haar werk, sterk beïnvloed door persoonlijke en historische gebeurtenissen, heeft diepe reacties uitgelokt in de lokale gemeenschap van Nijmegen en daarbuiten. In de Stevenskerk creëerde ze een ontroerende installatie gewijd aan de slachtoffers van Hiroshima en de Nijmeegse bombardementsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Keiko maakt voornamelijk gebruik van hergebruikte objecten. Hoewel ze zelf aangeeft dat duurzaamheid niet haar hoofddoel is bij het kiezen van deze materialen, wordt dit aspect vaak geprezen door critici en publiek. Deze benadering wordt gezien als een impliciete boodschap tegen verspilling en draagt bij aan de diepere betekenis van haar werken.
"Door hergebruikte materialen te benutten, probeer ik de cycli van vernietiging en wederopbouw die onze wereld kenmerken te weerspiegelen". legt Keiko uit.
Toekomstplannen en invloeden
In mei 2024 presenteert Keiko haar nieuwe werk ‘Echos from the Past’ in samenwerking met Stichting Productiehuis Plaatsmaken. Dit project in Schuytgraaf, Arnhem Zuid, ondersteund door de gemeente Arnhem, het Mondriaanfonds, en het BPD Cultuurfonds, belooft een boeiende verkenning van historische en hedendaagse invloeden op onze samenleving.
Dit gesprek met Keiko onthult niet alleen de diepe lagen van haar kunst, maar biedt ook inzicht in hoe de persoonlijke geschiedenis en culturele erfenis van een kunstenaar haar kunst en de onderliggende boodschappen vormen. Keiko's werken blijven emoties en herinneringen oproepen, brengen gevoelens van verdriet, spanning en soms verzoening met het verleden, en leveren een essentiële bijdrage aan het culturele landschap van Nijmegen. Keiko's werk wordt niet alleen gevormd door haar verleden, maar ook door haar reacties op actuele wereldgebeurtenissen. Recentelijk heeft ze haar bezorgdheid geuit over de oorlog in Oekraïne en de aanhoudende oorlog in Gaza. "Het doet pijn om de gruwelijkheden te zien, vooral het lijden van onschuldige kinderen", zegt Keiko. Deze gevoelens van verdriet en machteloosheid transformeren vaak in een drijfveer voor haar kunst.
In haar werk 'Things they left behind', dat Keiko creëerde in steden als Berlijn, Japan, Nijmegen en het Verenigd Koninkrijk, verkent ze de pijnlijke realiteit van families die door oorlog of rampen gedwongen worden hun thuis te verlaten. Keiko verzamelt huishoudelijke materialen zoals schotels en bekers, samen met elementen als water, brood, rijst, linzen en wijn. Deze objecten, die eens deel uitmaakten van het dagelijks leven van verdreven gezinnen, worden door haar gebruikt om de chaos en verwoesting te representeren, maar ook om een poging tot herstel en genezing te symboliseren.
Keiko legt uit: “Ik hoop dat 'Things they left behind' niet alleen dient als een krachtige herdenking van de verloren levens, maar ook een moment van reflectie en mogelijk zelfs verzoening biedt voor de gemeenschap. Ik heb geprobeerd mijn werk te verbinden met de recente tragische gebeurtenissen in Gaza. Ik geloof dat kunst een manier kan zijn om verhalen te vertellen die anders verloren gaan in de chaos van oorlog. En ik hoop dat mijn kunstwerken de wereld zullen helpen om de menselijkheid te herinneren in tijden van conflict.”
Identiteit
Gezien mijn eigen ervaring als iemand die pas vijf jaar in Nederland woont, vroeg ik Keiko, die al dertig jaar in Nederland is, naar haar identiteit. Is zij Japans of Nederlands?
"Ik ben niet volledig Japans, maar ook niet volledig Nederlands. Het is een mengeling." Interessant is dat Keiko alleen de Nederlandse nationaliteit heeft, omdat Japan geen dubbele nationaliteit toestaat. Dit versterkt haar gevoel van een gecompliceerde identiteit. Deze discussie over identiteit, die veel mensen die ver van hun geboorteplaats wonen aanspreekt, inspireerde me om samen een kunstinstallatie te overwegen die deze gedachten visualiseert. Toen ik het idee voorstelde, reageerde Keiko met een voorzichtige glimlach: "Misschien."
Voor meer informatie: www.keikosato.nl, en volg haar updates over nieuwe installaties en evenementen via haar Facebookpagina (Keiko Sato).
