Najaar 2019 organiseerde de gemeente Nijmegen in samenwerking met de bewonersgroep de Wedren/Julianapark een bijeenkomst vanwege de (drugs)overlast en de daaraan gekoppelde dak- en thuislozenproblematiek. Op de goed bezochte avond werden plannen aangekondigd en werd de inzet van de bewoners gevraagd. Hoe ziet dat eruit?
Tekst: Karin Veldkamp, foto: Hans Hendriks
De overlast van dak- en thuislozen vindt vooral plaats in het stuk rond het Julianpark en de Wedren. Daklozen slapen in voortuintjes, portieken, het parkje of tussen de graven. Dat geeft veel mensen een onveilig gevoel. In april 2020 ging het om 69 mensen (in heel Nijmegen-Oost inclusief de uiterwaarden in de Ooij). Dat was een kleine afname in vergelijking met december 2019, maar de aard van de overlast nam niet af. Sterker nog, de complexiteit van de problematiek bij daklozen neemt toe door verslaving in combinatie met GGZ-problematiek. N.a.v. een onderzoeksrapport zet de gemeente nu een speciale begeleider in voor dertig dak- en thuislozen, gaat daarnaast op zoek naar toereikende woonvormen en een plan van aanpak om de overlast op straat aan te pakken. Onderdeel daarvan is een cursus voor buurtbewoners over omgaan met verward gedrag: Mental Health First Aid. Klinkt spannend maar is het dat ook? Jacques Neutelings volgde samen met zijn vrouw en zoon de cursus. Ik ging met Jacques in gesprek.
Een praatje maken in plaats van 112 bellen
"Het idee achter de cursus is dat je mensen kunt aanspreken als je de indruk hebt dat ze het moeilijk hebben, in plaats van meteen 112 te bellen. Je maakt een praatje met de betreffende persoon, luistert en geeft informatie. Vooral luisteren is een belangrijk onderdeel van je benadering. En vervolgens kijk je wat iemand nodig heeft; misschien een huisarts of steun in eigen kring? Maar als iemand in een psychose zit, kan je niks. In de Prins Hendrikstraat was laatst een vrouw oorverdovend aan het schreeuwen. Eenmaal thuis kon ik het ook nog goed horen. Ik merkte toen dat het wel een barrière is om er op af te stappen". Heb je het wel gedaan vraag ik nieuwsgierig. Vanwege de heftigheid bleek dat nog een stap te ver voor Jacques.
Hoe belangrijk deze benadering is, werd Jacques duidelijk tijdens de laatste Zoom-bijeenkomst: "We konden vragen stellen aan een ervaringsdeskundige, nu werkzaam voor het Multi Functioneel Centrum in de stad. Hij zei: ga alsjeblieft het gesprek aan. Vaak ben je de eerste die belangstelling toont en dat kan net de sleutel zijn naar de andere kant.”
Het lijkt mij best veel gevraagd voor buurtbewoners om op iemand af te stappen die het moeilijk heeft en dan samen te zoeken naar hulp. En dat op straat? "Thuis met een bak koffie kan natuurlijk ook", merkt Jacques op. "Ik vind het te makkelijk om te zeggen dat het MFC het maar moet oplossen. Als inwoner kan je ook zelf iets betekenen voor een ander. Het is goed als mensen meer naar elkaar omkijken".
De cursus startte met twaalf mensen, maar daar zaten ook professionals bij. Daardoor had de cursus een brede insteek en waren de verwachtingen bij de deelnemers verschillend. De methode is gericht op mensen die je kunt tegenkomen op straat en die in een zware situatie zitten. In de eerste bijeenkomst wilden de bewoners vooral hun eigen ervaringen kwijt.”
"Mijn ogen zijn geopend"
Ewart van de Putten. wijkmanager van de gemeente in Oost, geeft aan dat de reacties op de cursus zeer wisselend zijn. "Zeker in Oost hoorden we kritische geluiden, maar er komt een vervolg want er is voldoende belangstelling. Het thema leeft bij bewoners en organisaties. Mensen vinden het niet alleen lastig, er is ook zorg. Ik sprak een tijdje terug een man die werd geconfronteerd met een verwarde buurtbewoner die naakt over straat liep. Deze man zei: Als ik mee had gedaan aan de cursus en een directe lijn naar de hulpverlening heb, had ik niet de politie gebeld.
Jacques is ook tevreden. "Ik heb er veel van geleerd. Mijn ogen zijn geopend. Ik kan nu de signalen beter duiden. Angst, verslaving of depressie, ik weet er meer van. Jammer genoeg had onze cursus ook te maken met coronaperikelen, waardoor de training twee keer is stilgelegd en uiteindelijk via Zoom is afgerond. Hierdoor zakte het wel een beetje in. Ongeveer de helft van de cursisten heeft de eindstreep gehaald.”