Ik ben er zo vaak langs gefietst. En jij vast ook. Begraafplaats Rustoord aan de Postweg. Maar ik was me nooit zo bewust van de wereld aan verhalen die zich schuilhield achter die hoge poort.
Tekst: Kor Goutbeek, fotografie: Marc van Kempen
Burgemeester Hubert Bruls ontving op zaterdag 21 mei het eerste exemplaar van ‘Wie ligt hier?‘, het boek over deze begraafplaats ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan. Auteurs zijn Peter de Beukelaer, gepensioneerd leraar geschiedenis, en zijn collega Peter Altena, gepensioneerd leraar Nederlands, beiden op het Dominicus College. Met hun vlot geschreven boek in de hand kun je over de begraafplaats dwalen en al lezend glimpen van geschiedenissen opvangen; wonderlijke tot schrijnende levensverhalen.
De begraafplaats is glooiend, groot en groen en met een verbluffende verzameling verschillende boomsoorten uit alle windstreken. Het is aangelegd in Engelse landschapsstijl door de bekende landschapsarchitectenfamilie Zocher. Het heeft veel sfeer door de rust en het ruisen van boombladeren: een uitgelezen plek voor meditatie of bezinning. Eekhoorns, spechten en zelfs een vos weten hun weg naar de begraafplaats te vinden.
Tijdens onze rondwandeling ontpoppen de voormalige leraren zich als bevlogen vertellers. “De begraafplaats lag bij de aanleg in 1897 ver van de stad, op het grondgebied van de gemeente Groesbeek zelfs. Pas rond 1930 verschenen de eerste huizen aan de Postweg en Kwakkenbergweg. Rustoord was eigendom van de Nederlands Hervormde diaconie en was dus bestemd voor Nijmeegse protestanten]. Maar met de ontkerkelijking vanaf de jaren 70 werd de begraafplaats 'Algemeen'. Het biedt inmiddels onderdak aan mensen met heel andere geloofsovertuigingen en ook aan niet-gelovigen. “
Het boek verhaalt van kleine Nijmeegse levens die verknoopt raken met de grote wereldgeschiedenis: de koloniale tijd in Indië, de Eerste en Tweede Wereldoorlog, de Spaanse griep, het feminisme, de arbeidersbeweging, je komt het allemaal tegen. Leerzaam is ook om te zien dat Nijmegen weliswaar eeuwenlang een overwegend katholieke stad was, maar dat tot begin 20e eeuw Hervormden de bestuurlijke elite van de stad vormden. Dat zie je terug in namen als Graadt van Roggen, Van Schevichaven, Pierson en Noorduijn, bekend als straatnaamgevers, maar ook allemaal hervormden die in de 19e eeuw tot de dominante bovenlaag behoorden. Je vindt ze alle vier op deze begraafplaats en in het boek.
Enkele andere in het boek beschreven personen:
Betsy Perk (1833-1906) was feministe van het eerste uur. Ze richtte Arbeid Adelt op om de verkoop te stimuleren van handwerken en schilderijen zodat vrouwen ook een eigen inkomen en onafhankelijkheid konden verwerven. Ze was de tante van de gepassioneerde dichter Jacques Perk, die al jong stierf.
Fred Twigger (1892-1919). Dat zelfs de Eerste Wereldoorlog sporen heeft nagelaten op deze begraafplaats is opmerkelijk. Eind 1918, toen Duitsland de oorlog verloren had, zette het 12.000 geallieerde krijgsgevangen over de grens naar Nederland. Duizenden daarvan werden opgevangen in de vele Nijmeegse kazernes. Daar lagen ze vaak gewond en dicht op elkaar te wachten op repatriëring en kon de Spaanse griep snel om zich heen grijpen. Vier jongens liggen hier op een rijtje omdat de lichamen nooit werden opgevraagd vanuit hun moederland, het Verenigd Koninkrijk.
Wout Pennings (1950-2014) overleed recenter. Hij voelde zich een miskend talent. Hij vormde samen met Frank Boeijen het duo ‘ Boeijen & Pennings’, maar stapte daar in 1979 met ruzie uit, toen de grote successen van Frank Boeijen nog moesten komen. Hij werkte ook samen met Rob de Nijs en Lenny Kuhr. Hij leidde een typisch rock ’n roll-leven, met te veel drank, tabak en vrouwen. Anderzijds was hij virtuoos op een keur aan instrumenten. Hij zei: “muziek haalt emotie uit je hoofd met tranen”.
Vlakbij de tweede ingang van Rustoord, aan de Kwakkenbergweg, is een speciale plaats voor kindergraven bij het ‘Monument voor het nooit verloren kind’ uit 2004. Vijf jaar later is er een bank geplaatst met het gedicht ‘Schemerleven’ van Jaap Robben, destijds onze stadsdichter. Hij schreef het als eerbetoon aan de kinderen die nooit een begrafenis kregen. De vergane bank is nu compleet vernieuwd en het gedicht is weer leesbaar.
Het boek Wie ligt hier? is te koop op de begraafplaats en in de boekhandels. Het telt 160 bladzijden en 70 foto’s. De prijs is € 22,50.