Huisarts Carel Veldhoven (65) mag dan wel per 1 maart jongstleden zijn gestopt in de huisartsenpraktijk Berg en Dal, hij gaat allesbehalve op zijn lauweren rusten. Behalve huisarts is Carel arts palliatieve geneeskunde in het Radboudumc. Daar gaat hij mee door, sterker nog, hij heeft nu tijd om zijn promotie op het gebied van de palliatieve zorg af te ronden. Wat drijft hem en waar gaat zijn promotieonderzoek over?
Tekst: Wilmy Smeets, foto: Marc van Kempen
Veel mensen denken bij palliatieve zorg aan terminale zorg, dus wanneer er geen genezing van een ziekte meer mogelijk is, en dingen zoals palliatieve sedatie, de verzorging en begeleiding in de laatste levensdagen. Echter, palliatieve zorg omvat veel meer en begint eerder. Als Carel op de praatstoel gaat zitten, straalt hij een en al enthousiasme uit over het vakgebied. “Ik maakte me als huisarts al sterk voor netwerkzorg: het samenwerken van huisartsen, thuiszorg, diëtisten, specialisten ouderengeneeskunde, apotheek, fysiotherapeuten en andere hulpverleners. Vooral in het geval van ouderenzorg en palliatieve zorg is dat belangrijk. Het doel is om in een vroeger stadium te herkennen dat mensen kwetsbaar of erg ziek zijn. Met de samenwerkingspartners overleggen we structureel over kwetsbare patiënten, de patiënt staat centraal! Palliatieve zorg is dus veel meer dan terminale zorg. Het omvat naast behandeling van lichamelijke problemen, ook aandacht voor sociale problemen, zingeving en de psychologische dimensie. Van alle 75-plussers in onze praktijk bekijken we wie kwetsbaar is en wat nodig is voor een goede of nog betere kwaliteit van leven. Wat verwachten we bij deze specifieke patiënt aan problematiek en hoe kunnen we daarop anticiperen. Dat brengen we in kaart. Mensen die ziek zijn, voelen en weten dat zelf vaak al lang. We proberen in gesprek te gaan met deze patiënten en antwoord te krijgen op vragen als ‘wat is nu belangrijk voor je, welke wensen heb je.’”
Surprise-question
Hij vertelt over zijn werk als arts palliatieve geneeskunde. “Uit internationaal onderzoek blijkt dat mensen die palliatieve zorg krijgen een betere kwaliteit van leven hebben. Ze zijn minder vaak angstig of depressief, ondergaan minder vaak zware ingrepen, komen minder vaak op het einde van hun leven nog in het ziekenhuis en leven soms zelfs langer. Je bestrijdt ongemakken, pijn en angst. Zo bereik je ook dat de trend van stijgende gezondheidskosten kan worden omgebogen in een kostendaling. Jammer genoeg wordt palliatieve zorg vaak te laat ingezet, ondanks dat we weten welke positieve effecten het heeft.”
Op mijn vraag hoe je bepaalt wie kwetsbaar is, vertelt hij dat het gaat om intuïtieve kennis, gebaseerd op medische kennis en ervaring en het kennen van een patiënt. “De ‘surprise-question’ kan daar behulpzaam bij zijn: ‘Zou ik verbaasd zijn als deze patiënt over een jaar overleden is?’ Als het antwoord ‘Nee’ is, is de patiënt ‘palliatief’ en heeft baat bij de inzet van vroegtijdige palliatieve zorg. Die groep is groot. In het Radboudumc kwam Veldhoven op het idee om een tweede ‘surprise-question’ toe te voegen, om de groep beter af te bakenen: ‘Zou ik verbaasd als deze patiënt over een jaar nog leeft?’ Als het antwoord ‘Ja’ is, weet je dat je de palliatieve zorg meteen moet starten.”
In het Radboudumc raadden ze hem aan om hier verder onderzoek naar te doen en zo een simpel en doeltreffend instrument te ontwikkelen om vast te stellen welke patiënten baat hebben bij de vroegtijdige inzet van palliatieve geneeskunde. En zo ontstond het idee om hierop te promoveren. Veldhoven: “Wat ik zo boeiend en goed vind aan palliatieve geneeskunde, is dat het structureel aandacht heeft voor andere aspecten dan alleen de lichamelijke en daarnaast is het medisch-technisch heel uitdagend. Palliatieve geneeskunde gaat over alle specialismen heen. Er is een aparte poli voor in het Radboudumc. Iedere zorgverlener moet palliatieve zorg kunnen bieden in de basis, maar als er meer nodig is, komen wij in beeld. De behandeling wordt niet overgenomen, maar we geven de behandelaars advies op het gebied van palliatieve zorg.”
Om te kunnen promoveren moet je wetenschappelijk onderzoek doen om je hypothese te toetsen. De hypothese die Carel Veldhoven momenteel onderzoekt, is ‘als je de dubbele surprise-question gebruikt, herken je eerder én vaker of patiënten kwetsbaar zijn en kun je op tijd palliatieve zorg starten’. Er is nu een groot onderzoek klaar en hij heeft al drie artikelen gepubliceerd in medische vakbladen. Het vierde artikel is in voorbereiding en dan wacht hem nog het schrijven van het verslag en de openbare verdediging.
Carel ziet alleen maar voordelen van palliatieve geneeskunde. “Je kunt veel meer mensen op tijd een palliatief traject aanbieden, er wordt veel minder vaak onnodig behandeld of te lang doorbehandeld, mensen leven langer, lichaam en geest zijn meer in evenwicht. Onnodige kosten worden voorkomen”.
Het zou toch prachtig zijn als hij met zijn promotieonderzoek kan bewerkstelligen dat méér mensen beter en eerder worden behandeld en dat daarbij de zorgkosten ook nog eens omlaag gaan.
Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Gelderland - Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Gelderland (palliaweb.nl)
© Marc van Kempen
www.marcvankempenfotografie.nl
Bij interesse in de foto kunt u contact opnemen via:
No use allowed without permission
Online/offline/commercial
