Nijmegen heeft sinds 2013 een stadsorganist - en toevallig woont ze al meer dan twintig jaar in Nijmegen-Oost. Op bezoek bij Jetty Podt.
Door redacteur Simone Kiekebosch, fotografie: Mohanad Ataya
Bij binnenkomst hoor ik meteen vanaf de eerste verdieping van het huis live orgelspel. “Ja”, zegt Jetty, “dat is mijn man, Berry. Hij is organist, pianist en componist. Later in het gesprek zal blijken dat de kinderen viool en saxofoon spelen.
Eenmaal binnen bij deze muzikale familie zie ik een vleugel, een piano en boven staan een orgel en nog een piano. Duidelijk een hoop toetsen hier.
Wat doe je allemaal? “Ik ben organist, pianolerares en koordirigent. In 2013 ben ik officieel door burgemeester Bruls benoemd tot stadsorganist. Dat was echt heel bijzonder.
Ik speel op het Königorgel in de Stevenskerk en promoot daarmee het klinkend erfgoed. Ik maak de muziek beschikbaar voor iedereen. Dat is een van de taken van een stadsorganist.
Ze vervolgt enthousiast: “Ik geef bijvoorbeeld ook muzikale excursies aan diverse groepen mensen. Want je moet beseffen dat het Königorgel een zeer bijzonder orgel is. Het is 250 jaar oud en de geweldige kwaliteit hoor je. In Nijmegen staat het grootste bewaard gebleven Königorgel. In de tijd van Napoleon zijn veel van de Duitse Königorgels verdwenen. Ik leid schoolklassen rond, maar ook groepen Duitsers of Amerikanen.
Speel je veel op het orgel? “Momenteel wordt het aan de buitenkant gereviseerd, dus ik kan even helemaal niet spelen. Bovendien moet ik mijn oefentijd heel goed kiezen, want het is veel te veel geluid voor een argeloze bezoeker.”
Hoe ziet je dag eruit? Jetty lacht: “Elke dag is anders, ik heb een zeer onregelmatig leven. In de ochtend studeer ik orgel/piano of bereid het koor voor. Ik speel ongeveer twee uur per dag. Richting een optreden vaker. Of ik doe yoga, want dat is belangrijk voor de spieren en gewrichten. Muziek maken vereist een goede houding. Soms heb ik een bespreking.
’s middags geef ik les aan de Lindenberg of geef ik muzikale excursies. Ik heb ook zelf zangles, zodat ik wat ik leer weer door kan geven aan mijn koorleden. Dan leer ik bijvoorbeeld hoe ik oefeningen kan gebruiken om de koorleden vrijer en zuiverder te laten zingen.”
Treed je ook op? “Ja, in Nederland, maar ook in het buitenland. Ik ben bijvoorbeeld in Brazilië, België, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk geweest. Dat kost wel tijd, want je moet van tevoren het orgel leren kennen.”
Jetty legt uit aan de hand van een stuk bladmuziek hoe het werkt met de registers. De verschillende klankkleuren van een orgel die met knoppen worden bediend: “Ieder orgel heeft zijn eigen registers en die moet je leren kennen. Die registers geven talloze mogelijkheden.”
Oh, wat ben ik toch blij dat ik piano speel, dat vind ik al een heleboel keuzes qua octaven. Ik zou helemaal gek worden van al die registermogelijkheden van een orgel, met ook nog pedalen erbij…
Wat voor karaktereigenschappen moet je hebben? Jetty: “Muzikaliteit en diepgang. Je moet een context om de muziek heen kunnen leggen vanuit het leven van de componist. Je kunt ook de hoogtepunten en dieptepunten van je eigen leven daarvoor gebruiken. Als ik een nieuw stuk muziek ga oefenen, vlieg ik het op verschillende manieren aan: ik analyseer het stuk, wat is de atmosfeer, waar zit het contrast, hoe is de harmonie, de ritmiek en de maatvoering. Daardoor krijg ik een breed palet aan uitvoeringsmogelijkheden. Muziek kan resoneren bij mensen, muziek is het communicatiemiddel. Het gaat bij muziek maken niet om jezelf, je bent slechts het middel. Door muziek kunnen mensen ervaringen delen. Je kunt troost vinden in muziek, gelukkig zijn in de muziek.”
Wat drijft je? “Ik musiceer voor mezelf en word gelukkig omdat ik iets voor anderen kan betekenen. Maar ook om mezelf te helpen met de overweldigende indrukken in het leven. Muziek kent ook een ordenend principe.”
En dat herken ik heel sterk. Ik heb het alleen nooit zo benoemd. Als ik iets ergs meemaak in mijn leven, grijp ik ook onmiddellijk terug naar de piano. Zelf muziek spelen is zeer troostend en helend. En ik denk dat iedereen dat wel herkent, ook al speel je zelf geen instrument. Ook muziek luisteren kan troostend werken.
Over het koor, Capella Cumerana: ik heb ze zien optreden tijdens het Gebroeders van Limburg Festival, afgelopen jaar. Jetty: “Ja, klopt. Ik ben al 25 jaar dirigent van dit koor. We vieren dit jaar ons 25-jarig jubileum! Ik heb aan dit koor echt gebouwd. Het heeft zich behoorlijk gevormd in de loop der jaren. Tegenwoordig hebben we de regel dat de koorleden thuis hun partij oefenen en dat we in een hoger tempo repeteren. De huidige koorleden kunnen dit aan. We hebben ons de laatste jaren toegelegd op Engelse kerkmuziek. Veel geoefend op de Engelse uitspraak en we treden iedere eerste zaterdag van de maand op in de St. Stevenskerk, om 16.00 uur en het is gratis toegankelijk. Op 4 mei zingen we in de kerk over het thema oorlog en vrede. Maar wat ook heel bijzonder zal zijn, is het Jubileumconcert op zaterdag 1 juni. We brengen een stuk van Benjamin Britten en zullen een nieuwe compositie zingen die speciaal voor ons geschreven is. Ook dit concert is gratis te bezoeken.”
Iedereen die geïnteresseerd is in het Königorgel kan met de stadsorganist op ‘Orgelsafari’ op de zaterdagen 18 mei en 15 juni, om 16.00 uur in de Stevenskerk. Toegang gratis.
Voor meer informatie over deze muzikale duizendpoot: www.jettypodt.nl.