Al eens van Clark Ashton Smith gehoord, beste wijkbewoners? Hoogst waarschijnlijk niet, net als zovelen. Zelfs de meest verknochte lezer - want het gaat hier dus om literatuur – zal zijn naam niet kennen, al is daar in Nijmegen-Oost zeker één uitzondering op: Frank Norbert Rieter.
Tekst: Anna Bakker, fotografie: Marc van Kempen
Hij is dan ook degene die, door een vertaling van verhalen van Smith, ‘de nieuwsgierigheid van mensen die van lezen houden wil prikkelen om ook eens wat te lezen van deze Amerikaanse schrijver.’
De pen is overigens ook zeker geen onbekende voor Frank Norbert zelf. Als jochie van zeven jaar schreef hij al zijn eerste toneelstuk, dat breidde zich in later jaren via verschillende studies uit naar het schrijven van proza en poëzie. Zelf heeft Frank Norbert een voorliefde voor fantasy en sciencefiction wanneer hij een boek openslaat.
Mr. Smith
Als lezer was Frank Norbert dan ook blij verrast toen hij zo’n twintig jaar geleden voor het eerst iets van Smith onder ogen kwam. Wat hij ontdekte waren teksten geschreven op het snijvlak van fantasy en poëzie. Helemaal in zijn straatje.
Ook de mens Smith sprak hem aan. Zijn talent voor poëzie werd al vroeg onderkend. Hij was aanvankelijk dan ook succesvol, maar het teruggetrokken leven dat hij later verkoos - samen met zijn ouders in een verafgelegen blokhut - en daarmee het sociale isolement, bracht hem uiteindelijk terug tot een wereld van enkel boeken en armoede. Meer was er niet om zich toe te verhouden. Wat hem wél alle ruimte gaf om zijn fantasie de vrije loop te laten en die vervolgens in zijn korte verhalen volop tot leven te brengen. Iemand die dat ook deed was vakgenoot en vriend Howard Philips Lovecraft. Onze wijlen stadsgenoot Pé Hawinkels ging Frank Norbert voor en schreef ooit een vertaling van Lovecrafts werk. Maar dit terzijde.
Fijnproever
“Ik ben een langzame lezer’, vertelt Frank Norbert. Wanneer hij aan een tekst begint proeft hij als eerste, ‘Wat zit er in deze zinnen en alinea’s?’ Bij sommige schrijvers is dat meteen duidelijk, maar het werk van Smith liet zich opnieuw en opnieuw lezen, soms als gedicht, soms als verhaal. En elke keer weer met andere ogen, elke keer weer vouwde zich een andere wereld open.
Mooie teksten, dat zeker, maar niet gemakkelijk om te lezen, die lange zwierige zinnen met daarin verweven heel aparte woorden, merkte Frank Norbert. En dat alles in het Engels, een vertaling was nog niet beschikbaar.
Maar toch, in de wens de teksten beter te doorgronden, besloot Frank Norbert ze – voor zichzelf – te gaan vertalen. Wat aldus begon als een spielerei groeide en groeide, tot er op zeker moment zoveel vertalingen lagen dat Frank Norbert bedacht ze met anderen te delen. Maar dan wel goed! Dus in een mooie bundel. Per toeval kruiste Tais Teng - illustrator en kinderboekenschrijver, bovendien fan van Smith - in die periode het pad van Frank Norbert. Hij wilde de afbeeldingen graag maken.
Sfeervol
Met die voorgeschiedenis verscheen onlangs, mét linnen kaft, leeslint, kapitaaltje en een ‘gouden’ opdruk, de bundel ‘Heimwee naar het onbekende, de verzamelde prozagedichten van Clark Ashton Smith'.
Gevraagd naar zijn favoriete fragment uit het boek leest Frank Norbert de openingszin uit het verhaal van De zwaarmoedig Narcissus voor:
Zwaarmoedige, bleke Narcissus, in de groene dode diepte van een rottende poel: gij ziet uw beeltenis verdrinken en weer bovenkomen, onder de verschuivende iriserende vliezen van verderf, de prachtige stralende kaamlaag die met fantastische arabesken het stinkende water versiert.
Toen hij de zin voor het eerst las, in het Engels welteverstaan, vroeg hij zich af: ‘Wat gebeurt hier allemaal?’ Iedere keer nadat hij het las, kwam het beeld meer helder naar voren. De woordkeuze van Smith in de zin gaat niet alleen over de betekenis daarvan, belangrijker nog is de sfeer van nostalgie en geschiedenis die hij daarmee oproept. Het ritme doet er toe, maar ook de subtiele humor van Smith - om een mythologische persoon als de ijdele Narcissus aan de rand van een bedompte modderpoel neer te zetten - spreekt Frank Norbert aan.
Kriebels
Enfin, de bundel is gedrukt en de presentatie bij het Poëziecentrum Nederland in de bibliotheek is net achter de rug. De mensen die vooraf hadden ingetekend voor een exemplaar uit de oplage van honderd hebben er inmiddels een in huis. De stapel zal wellicht al behoorlijk geslonken zijn. Voor de mensen die nu misschien misgrijpen: volgend jaar verschijnt de bundel als e-book of kan deze nabesteld worden.
Voor Frank is het nu tijd om nieuwe inspiratie op te doen. Wandelend door de wijk doet hij die onder andere op. Maar ook snuffelend in de straatbibliotheekjes vindt hij zo nu en dan nog wel eens een boek van een hem onbekende schrijver. Eentje waar hij, net zoals u, beste wijkbewoner, zonder het enthousiasme van Frank Norbert anders misschien wel nooit van had gehoord.
https://franknorbertrieter.nl
Foto's zijn niet rechtenvrij en blijven voorbehouden aan de fotograaf. Gebruik in overleg met de fotograaf