Verslag Informatiebijeenkomst Aardgasvrij Hengstdal d.d. 14 december 2017
1.Openingen welkom
De heer Noël Spauwen (coördinator Duurzaam Hengstdal) heet de aanwezigen welkom en stelt zich voor.
Aardgasvrij is een urgentie, net als duurzaamheid. Men grijpt “aardgasvrij” graag aan om de urgentie van duurzaamheid duidelijk te maken. Men zal in de komende vijftien tot twintig jaar immense veranderingen moeten doormaken.
Desgevraagd geeft een kleine helft van de aanwezigen aan op de eerste bewonersavond van Duurzaam Hengstdal op 19 september jl. te zijn geweest.
De heer Spauwen licht het programma van de avond toe.
2.Duurzaam Hengstdal
De presentatie van de heer Spauwen wordt gepubliceerd op de website vanDuurzaam Hengstdal Ten eerste worden foto’s getoond die de diversiteit in de vijf buurten van de wijk laten zien. Daarna worden enkele projecten binnen Duurzaam Hengstdal gepresenteerd. Interesse voor de projecten kan men op de achterkant van het bij de ingang uitgereikte programma kenbaar maken.
Tijdens de Appeltaartsessies worden de energierekeningen van aanwezigen vergeleken en geanalyseerd en kijkt men hoe men tot besparing zou kunnen komen.
De cv-optimalisatie bij vijf huizen hield een goede afstemming van de radiatoren op elkaar, zodat alle radiatoren even warm worden, en het inregelen van thermostaten en ketels betekent hopelijk over afzienbare tijd een besparing, al waren de huizen reeds vrij zuinig.In ieder geval zal het wooncomfort toenemen.
Duurzaam Hengstdal heeft een warmtecamera beschikbaar waarmee warmtelekken kunnen worden gedetecteerd. Nu het buiten kouder wordt, kan men die, bijvoorbeeld als voorbereiding op Appeltaartgesprekken, zinvol inzetten.
Het collectieve zonnedak is een bewonersinitiatief, waarbij een kleine groep bewoners die gehuurd woont en daarom niet zelf zonnepanelen kanplaatsen, gezamenlijk investeert in zonnepanelen op een groot dak. Voor dit initiatief is al veel werk verricht. In het voorjaar wil men aan iedereen voorleggen wat het zou kunnen worden en wat de verwachte kosten zijn. Huurders mogen vaak geen zonnepanelen plaatsen; anderen hebben er geen geschikt dak voor. Er is al een zonnedak gepland op de Coop in de Tooropstraat.
Duurzaam Hengstdal hoopt bij te dragen aan het ontwikkelen van kennis inzake zonnedaken. Men kan altijd mensen gebruiken voor (nieuwe) projecten.
In Hengstdal zijn er, ondanks verbouwingen en renovaties, nog erg weinig energielabels A of B. Er zijn echter veranderingen gaande. Het woningenbezit is voor ongeveer telkens 1/3 in handen van De Gemeenschap, Standvast Wonen en particuliere eigenaren.
Desgevraagd geeft ongeveer de helft van de aanwezigen aan particulier eigenaar tezijn.
Er is een groep binnen Hengstdal Duurzaam die nadenkt over aardgasvrij maken van Hengstdal waar ongeveer 3.800 gezinnen wonen. De groep denkt dat het voor iedereen belangrijk is om na te denken over de betekenis van “aardgasvrij” en wil alle vragen, opmerkingen en ideeën verzamelen om namen de bewoners een gesprekspartner te kunnen zijn voor de andere partijen. Daarvoor heeft men informatie vanbewoners nodig. Enkele vragen staan op de achterkant van hetprogramma. Men komt er zo snel mogelijk op terug. Vragen kunnen ook later nog per e-mail worden doorgegeven aan .
Benadrukt wordt dat nog niemand weet hoe Hengstdal aardgasvrij kan en zal worden. Het pionierswijk zijn geeft risico’s, maar ook vrijheden.
3. Interviews met verschillende partijen
Mevrouw Marjo Kroese van het Klimaatverbond, stelt zich voor.
Vraag:Nijmegen is, net als andere gemeentes, bezig met denken over aardgasvrij worden. Waarom?
Wethouder Tiemens:Het gaat om het denken over een aardgasvrije wijk. Men gaat mensen niet zomaar van het gas afsluiten. Echter, het gas in Nederland raakt op, men wil niet afhankelijk zijn van het buitenland. Ook heeft menin Parijs afspraken gemaakt over het terugdringen van de CO2-emissie.Bij het verbranden van fossiele brandstof komt CO2vrij. De urgentie betekent dat men het in de komende 15 jaar moet oplossen, al wordt landelijk 2050 gehanteerd. Nijmegen rekent ermee dat een groot deel van de bestaande bouw in 2030 van het gas af moet zijn gehaald. Nijmegen telt 80.000 huishoudens.
Vraag:Steden zijn bezig met een soort wijkgerichte aanpak. Waarom is Hengstdal als een pilotwijk gekozen?
Wethouder Tiemens:Een aantal punten was belangrijk: Moet in afzienbare tijd het gasnet worden vervangen, maar wordt de wijk van het gasnet af gehaald, kan dit Liander geld besparen en kan het wellicht bijdragen aan iets nieuws. Het gaat altijd gepaard met een grote renovatie van woningen, hetgeen een geschikt moment is om de woningen tegelijkertijd van hetaardgas af te halen. Hengstdal is bovendien een wijk met een groot aandeel bezit van woningbouwcorporaties. Die kunnen massaal inkopen,waarbij men probeert er op te sturen dat particulieren deelnemen aan de oplossingen die worden gevonden, hopelijk tegen een prijs die te financieren is.
Vraag: Er zijn verschillende aardgasvrije oplossingen: all electric (een individuele oplossing), collectieve warmtelevering (aansluiting opeen collectief warmtenet), geothermie, een hybride oplossing van allelectric met gas. In Hengstdal heeft een adviesbureau all electric geadviseerd.
Wethouder Tiemens:De gemeente probeert, voordat zij de wijken in gaat, haar huiswerk te doen. Er is gekeken naar het energieverbruik bijna tot op straatniveau, wat de grootverbruikers zijn en wat de gemeente kan bieden: al dan niet een warmtenet, zoals dat al is aangelegd in de Waalsprong en zal worden aangelegd in het Waalfront; over het warmteplan voor het stationsgebied beslist de raad woensdag. Doortrekking in de bestaande stad is ingewikkeld. Op de warmtekansenkaart kwam Hengstal er niet gelijk uit. Er komt dus geen warmtenet op de korte of middellange termijn. Dan blijft alleen allelectric over, waarbij hybride oplossingen nog niet kunnen worden uitgesloten. De gemeente heeft niet alle antwoorden. Men is nog bezigmet het denken over aardgasvrij worden. Men moet het gezamenlijkdoen. Er worden iedere dag nieuwe dingen uitgevonden. Soms zijn er kleine collectieve mogelijkheden voor all electric verwarmen. All electric is vooral een basis om met elkaar verder te praten. Aan het opstellen van een energiekaart per wijk gaat een democratisch proces vooraf. Wijk voor wijk zal het aardgas moeten worden uitgefaseerd.
Vraag:Wie gaat het betalen?
Wethouder Tiemens:Die vraag wordt steeds aan het Ministerie gesteld. In Nijmegen is men met drie dingen bezig: een collectieve energiecorporatie voor de helestad die kleinere initiatieven ondersteunt, Windpower, eenwindcorporatie, heeft het initiatief genomen om het voor de hele stad neer te zetten. De investeringen die voor tientallen jaren worden gedaan, moeten goed worden beheerd. Daarnaast is men bezig met een stadsbrede E(nergy)S(ervice)CO(mpany), die de burger ontzorgt en waarbij de energierekening wordt gebruikt als basis om te kijken welke investeringen men kan doen doordat de energierekening lager wordt. Het derde is een duurzaamheidslening tot € 25.000 met 1,6 %rente die voor iedereen toegankelijk is, waarbij men nog zoekt naar een financieringsconstructie waarbij de lening aan het pand wordt verbonden, zodat mensen vrij zijn om te verhuizen. Dat doen mensen gemiddeld eens in de zeven jaar.
Vraag:Hoeveel tijd trekt de gemeente uit totdat Hengstdal van het aardgas af komt?
Wethouder Tiemens: Daarop moet men met elkaar meer studeren. Op een gegeven moment zullen er voor iedereen logische data uit komen.
Vraag: Wat zou de wethouder van de bewoners willen weten?
Wethouder Tiemens: Hoe komen dit soort verhalen over? Waar zitten de vragen?
Vraag uit het publiek: Wat zijn de pilotwijken in Nijmegen?
Wethouder Tiemens:Op dit moment zijn dat Hengstdal, Bottendaal en Zwanenveld die alle drie een heel andere problematiek en bevolkingssamenstelling hebben.
De heer Vogelaar van Liander stelt zich voor. Wij staan voor eenenergievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft tot betrouwbare, betaalbare en duurzame energie tegen de laagst maatschappelijke kosten. We leggen kabels en leidingen aan en beheren het energienetwerk (Gas en Elektriciteit) in uw regio. Uw meterkast is erop aangesloten, net als de meterkast van 3 miljoen andere woningen en bedrijven.
Wi jzijn geen energieleverancier, maar maken het mogelijk dat anderen energie bij u kunnen leveren. Meestal merkt u helemaal niets van ons. U drukt op het lichtknopje of zet de verwarming aan. Wij zorgen dat het werkt.
Vraag: Het aardgasnet in Hengstdal is redelijk oud en toe aan vervanging.Dat geldt echter niet voor de hele wijk. Hoe moet men zich dat voorstellen?
De heer Vogelaar: Het aardgasnet in Hengstdal is aangelegd in de jaren 70 tot nu. Wij leggen een aardgasnet aan met daarbij rekening houdend met een economische afschrijvingstermijn van circa 40 tot 50 jaar. In deze wijk zien wij een mengeling van relatief oude tot jonge gasleidingen. Het is goed om te weten dat een oud gedeelte van een aardgasnet niet per definitie wordt vervangen. Dit aardgasnet kan in vele gevallen,technisch gezien, nog jaren mee. Omdat we als Nederland een opgave hebben om in 2050 van het aardgas los te zijn betekent dat iets voor onze netten. Hiervoor zijn wij met alle gemeenten in ons verzorgingsgebied aan het ontdekken wat het ouderdom is van onsgasnet om zo de maatschappelijke kosten welke wij maken zo beperkt mogelijk te houden. Je kan je voorstellen dat wij niet graag eennieuw gasnet aanleggen om deze binnen 40 jaar weer op te ruimen.
Deze kosten worden namelijk in de tarieven doorberekend. Dus kun je eigenlijk zeggen de achterblijvers betalen deze kosten.
Vraag: Wat kan men iemand aanraden die nu op het punt staat zijn cv-ketel tevervangen?
De heer Vogelaar:Wij zijn voorstander van een plan per gemeente wanneer de wijken aanbod komen. Dan weten bewoners waar ze de komende jaren aan toe zijnen kunnen zij zelf een keuze maken afhankelijk van de periode tot aaneen wijk aanpak. Dit kan zijn:
-Grote onderhoudsbeurt zodat de ketel nog enkele jaren meekan.
-In het kader van circulaire economie: een goede tweede handsketel kopen.
-Een nieuwe ketel kopen en later op de tweede hands markt verkopen.
Vraag: Als iedereen op elektriciteit zou overgaan, zou dat een enorme aanslag op het elektriciteitsnet zijn. Wat betekent dat?
De heer Vogelaar: Als wij niets doen en wachten totdat veel mensen over stappen naar elektrisch verwarmen zal het elektriciteitsnet dit qua capaciteitniet aan kunnen. Het is dus zaak dat wij vroegtijdig aan tafel zittenbij trajecten welke mogelijk impact op ons elektriciteitsnet kunnenhebben. Wij weten wat de capaciteit van ons net is en zien in de toekomst ook een belasting toename op ons elektriciteitsnet ontstaan. Dit is op te vangen door grotere transformatoren te zetten of dikkere kabels in de grond. Dat is tot op heden de traditionele manier. Hierbij stemmen we altijd af met gemeenten om dit bijvoorbeeld te combineren met een reconstructie van de straat of riolering.
He tis niet alléén een kwestie van aardgas eruit, iets anders erin. Het begint met besparen: goede isolatie en zuinige apparatuur. Daarnaast kun je zelf opwekken, bijv. Zonne-energie.
Een wat nieuwere techniek is om bijvoorbeeld te sturen in de elektriciteitsvraag.
Vraag: Wat zou Liander van de bewoners willen horen?
De heer Vogelaar:Zijn de aanwezigen bereid te kijken naar collectieve oplossingen, meer dan naar individuele oplossingen op huisniveau? Collectieve oplossingen helpen bij inkoop en financiering.
Vraag uit de zaal: Wie betaalt het verwijderen van oude leidingen?
De heer Vogelaar: Dekosten voor netbeheer, dus ook van het verwijderen van gasleidingen,worden gesocialiseerd en dus betaald door alle consumenten samen via de transporttarieven die door hun energieleverancier in rekeningworden gebracht (t.b.v. de netbeheerder).
Vraag: Wat betekent een aardgasvrij Hengstdal voor de woningen van StandvastWonen?
Mevrouw Lamers (Standvast Wonen): Een kwart van het bezit van Standvast Wonen staat in Hengstdal. Men omarmt de ambitie duurzaam, maar wil die ook met zo weinig mogelijk woonlastenverzwaring en liever nog met woonlastenverlichting gepaard zien gaan.
Vraag: In alle net genoemde opties blijft energiebesparing als eerste stap het belangrijkste dat er moet gebeuren. Anders zijn alle opties vrij duur. Hoe denkt De Gemeenschap daarover?
De heer Van Roosmalen (De Gemeenschap):Energiebesparing is, binnen de kennis en de mogelijkheden die men nu heeft, een heel zinnige stap. Daarnaast moet men massief blijven investeren in duurzame energieopwekking. Op dit moment is deCO2-reductie het makkelijkst te bereiken met windenergie op zee. De (kosten)efficiëntie van duurzame productie is aan het veranderen. De Gemeenschap gaat in de Spoorbuurt een woning toerusten met elektrische CV-ketel die hetzelfde kan als een cv-ketel op gas en inde aanschaf ook niet meer kost. Het nadeel is wel dat het verbruik 2,5 keer meer kost dan dat van een aardgasketel.
Vraag: Wat zijn de plannen van Standvast Wonen, wil het inzetten op energiebesparing?
Mevrouw Lamers: Men staat, afgezien van het aantal woningen dat men bezit, ophetzelfde punt als de aanwezige particulieren. Men heeft niet meer kennis of plannen. Wel is men bezig met het goed isoleren van de woningen. Er is een afspraak dat alle corporatiewoningen voor 2020 op gemiddeld label B zijn. Dat is echter onvoldoende om naar de volgendestap te gaan. Het nadenken daarover zal Standvast Wonen namens haar 1100 huishoudens doen met name vanuit de vraag wat het voor de bewoners kost of oplevert en met welke overlast het gepaard gaat.
Vraag: Kunnende huurders zelf iets doen, kunnen zij zich voorbereiden op het aardgasvrije tijdperk?
De heer Van Roosmalen: Vele burger zijn zich bewust van de klimaatverandering en voelen zich betrokken bij de mensen in Groningen die onder de aardbevingen lijden. Huurders zullen de investeringen minder dan eigenaren zelfhoeven te dragen. De verhuurder kan echter alleen uit de huurinkomsten investeren. Het is niet vanzelfsprekend dat men instaat is en blijft om de woonlasten niet te laten stijgen. Men probeert in te zetten op de verlaging van de woonlasten.
Als het gaat om vervanging van het gasfornuis, zou de heer Van Roosmalen aanschaf van een nieuw gasfornuis afraden. Voor een cv-ketel heefteen huurder geen keus, want die koopt de verhuurder die echter niet €60.000 tot € 70.000 zal investeren in het isoleren van een woninguit 1908. Men zal met elkaar moeten zoeken naar een oplossing.
Klopt het dat ouderen niet meer (zo veel) willen investeren in hun woning?
Antwoorduit het publiek: Een 70-plusser antwoordt bevestigend.
Mevrouw Lamerspleit ervoor dat degenen binnen de huurderspopulatie die wel zeggen er aan te willen meedoen, zich verenigen, zodat hun zorgen en gedachte kunnen worden gebundeld en de woningcorporaties een aanspreekpunt hebben om op die manier met alle bewoners in contact tekunnen komen.
Huurders kunnen zich melden bij .
4.Bewonersaan het woord: vragen, wensen, eisen, twijfels etc.
Vraag: Waarom moeten de leidingen uit de grond? Vorig jaar is bij de aanlegvan een nieuwe gasleiding de oude gewoon blijven zitten.
De heer Vogelaar: Liander zal niet zomaar gasleidingen verwijderen. Als men de huidige leidingen kan gebruiken voor andere toepassingen, bijvoorbeeld waterstof en groen gas, laat men ze liggen. Als de leiding verouderd is en men kan combineren met bijvoorbeeld de reconstructie van de straat, zal men dat doen.
Vraag: In antwoord op de vraag van de wethouder: Het verhaal komt op zichgoed over. De spreker maakt zich als zelfstandig wonende wel zorgenover de investering. De ambitie komt duidelijk niet van de bewoners,maar van de overheid. In welke mate kan men er op aan dat de gemeente meehelpt in de financiering?
Wethouder Tiemens: Op dit moment krijgt het gemeentefonds € 0,- voor de energietransitie en gaat alles wat men doet, ten koste van iets anders. De VNG en G32 vinden dat er landelijk een transitiepot moetkomen, zeker voor de mensen die als eerste gaan investeren, want die zijn het duurst uit. Omdat een huizenbezitter altijd een keer investeert in zijn huis, is het redelijk dat hij zelf iets betaalt, maar de redelijkheidsvraag zal men met elkaar en als gemeentes gezamenlijk moeten beantwoorden. Mede met het oog daarop zoekt men naar een optie om de lening aan het pand of de grond te koppelen. Daarom is het belangrijk dat men ook van particuliere woningbezitters hoort wat zij van dat soort opties vinden. De vraag en zorg zijn terecht. De gemeente probeert het uit te werken.
Vraag: Zijn er in Nijmegen mensen / instanties die kritisch meekijken hoe duurzaam de energie wordt opgewekt in Nijmegen en in Gelderland?
Wethouder Tiemens:Er zijn vele milieugroeperingen en er is een kritische gemeenteraad in Nijmegen, die heel kritisch meekijken.
Vraag: Hoe zit het met opwekking van elektriciteit via waterstof, zoals datin Groningen kennelijk gebeurt?
De heer Vogelaar ziet het meer andersom, namelijk dat men in de toekomst waterstofgebruikt als brandstof voor een soort HR-ketel, waarbij de waterstof wordt geproduceerd door inzet van duurzaam opgewekte elektriciteit,bijvoorbeeld door windmolens.
Vraag:Zijn de energiekosten van een elektrische cv-ketel, los van de aanschafkosten, vergelijkbaar met die van een gasketel?
De heer Vogelaar: De gasprijs zal in de toekomst harder stijgen dan de prijs van elektriciteit, mede om mensen te stimuleren van aardgas af te gaan.
Aanvulling uit de zaal :De energiekosten van een warmtepomp zijn € 250 tot € 300 per jaar lager dan die van een gasketel. Alleen zijn de aanschafkosten behoorlijk hoog, en het huis moet goed geïsoleerd zijn, hetgeen ook geld kost.
Vraag:Is er een duidelijke regisseur in het proces en heeft die duidelijk zeggenschap, zodat vaart kan worden gemaakt? Er zijn heel veel belangen, naast duurzaamheid de financiële belangen van de woningbouwcorporaties. Men zal een transitie moeten doormaken, hetgeen geld gaat kosten. Men kon jarenlang goedkoop aan warmte komen. Alle nieuwe oplossingen zullen duurder zijn.
Wethouder Tiemens: De minister heeft in december een energieagenda opgesteld die nog moet worden vastgesteld. Het plan is dat de gemeente of de regio deregisseur is. Aan de hand van energieplannen zal men het democratisch proces doorlopen, vergelijkbaar met dat van bestemmingsplannen. De gemeente zal ervoor moeten zorgen dat de verschillende belangen worden afgewogen.
Vraag: Kan men een afzonderlijk huis laten afsluiten van het gasnet? InGroesbeek krijgt men geen bouwvergunning, als men geen gasaansluiting aanlegt. Hoe is dat in Nijmegen?
De heer Vogelaar: Men kan te allen tijde de aansluiting opzeggen.
Wethouder Tiemens: Men is wettelijk nog verplicht om alle huizen aan te sluiten op het gasnet. Die verplichting moet eruit. In de kabinetsplannen staat het voornemen om de aardgasverplichting te wijzigen in een warmteverplichting. Men is nog in een heel vroeg stadium en heeft nog niet voldoende instrumenten en bevoegdheden om een energieplan op te stellen.
Vraag: Wat betreft de noodzaak van de (lastig uit te voeren) verzwaring van het elektriciteitsnet vanwege een keuze voor all electric: ontlastenprojecten zoals collectieve zonnedaken het net en vergemakkelijken dergelijke projecten de verandering van het elektriciteitsnet?
De heer Vogelaar: Ja, echter de piek van de opwekking van zonnepanelen is op een ander moment dan de elektriciteitsvraag in woningen. Er wordt nagedacht over lokale opslag, in buurtbatterijen, meer sturing op het elektriciteitsnet. Men zoekt naar meer balans in het net.
Vraag:De daken in Hengstdal zijn aan vervanging toe. Zou er op zeer korte termijn een initiatief kunnen komen van corporaties, gemeente en bewoners om daarvan een collectieve actie te maken en de dak renovatie tevens te benutten voor het aanbrengen van zeer goede isolatie en gereedmaking voor zonnepanelen en zonneboilers?
De heer Van Roosmalen:Dat zou heel verstandig zijn. Op het moment dat een corporatie massa maakt, kan men kijken of een aannemer een aanbieding kan doen. Men is met een aantal partijen in Nijmegen in gesprek over het voorzien in ontzorgingsarrangementen, een stadsesco. Een van de goede ideeën van een aantal jaren geleden was een aanpak blok voor blok. Volgend jaar gaat men starten met twee pilots voor totale verduurzaming, niet alleen wat betreft daken. De ingebrachte suggestie is prima en zal worden bekeken.
Uit de zaalwordt opgeroepen om het eenvoudig te houden, om een begin te maken en niet te wachten op een esco.
Wethouder Tiemens:Men staat voor een zo kostbare opgave dat men goed moet nadenken over wat de meest kosteneffectieve manier is om die te vervullen, hoe men volume kan maken en het in één keer goed kan doen. Individuele aanpassingen zijn eigenlijk heel kostbaar, al zal men misschien ook nog voor deeloplossingen moeten gaan.
Vraag: Hengstdal is een vergrijsde woonwijk. Men heeft de indruk dat het energietransport, naarmate men zuiniger is met het verbruik, duurder wordt. Waarom wordt er geen andere regeling getroffen?
De heer Vogelaar:Er staan verschillende componenten op de energierekening. Er is een netbeheerdersdeel. Daarop wordt iedereen hetzelfde afgerekend, naargelang de grootte van de aansluiting. Daarnaast is er het deel voor de levering dat wordt belast. Liander heeft een vast gereguleerd tarief dat via de energieleverancier in rekening wordt gebracht. Een stijging van de rekening wordt met name door het leveranciersdeel veroorzaakt. Uiteindelijk moet het elektriciteitssysteem goedkoper worden. Het net is ontworpen voor energietransport van grote energiecentrales naar woningen. Nu worden kolencentrales gesloten en worden woningen kleine energiecentrales. Daar is het net niet opingericht. Er zijn nieuwe technieken vereist om het net sterker en vlakker te maken.
Vraag: Er is een starter die op een efficiënte manier groen gas produceert uit algen met een relatief klein oppervlak. Wellicht is het project waarover de pilot Hengstdal gaat, over twintig jaar helemaal nietnodig. Het gasnet ligt er al. Moet men nu al heel erg vooruitlopen of kan men het probleem ook oplossen door meer ruimte te geven aanstarters zoals de net genoemde?
Wethouder Tiemens is ervan overtuigd dat men alles nodig heeft om de doelstellingen voor 2050 te halen: 500 windmolens, 1000 ha zonnepanelen enz. Men zal groen gas en waterstof heel hard nodig hebben voor transport en binnenvaartschepen. Naar verwachting blijft er heel weinig over voorbestaande bouw. Dat zal moeten worden ingezet in heel oude wijken, binnensteden en monumenten die men niet anders van warmte kan voorzien en waar all electric geen oplossing biedt. Men kan altijd wachten op betere oplossingen, maar als men aan de doelstelling van Parijs wil voldoen en kijkt naar het gas dat in Groningen nog kan worden opgepompt, moet men minstens de dubbele snelheid maken van de huidige. Men hoopt dat de innovaties de pilots inhalen, maar men moet wel nu starten.
Vraag:Iedereen spreekt over de reductie van de CO2-uitstoot, maar warmtevervuiling is een veel groter probleem. De vraag hier is steeds: hoe komt men op een andere manier aan warmte? Waarom haalt men de warmte niet uit de grond (of elders uit de oceanen)?
Moderator: Hier wordt gesproken over collectieve warmtelevering. Dat kan met verschillende technieken gebeuren: geothermie (diep uit de grond) en uit de grond zelf (oppervlakkig) zijn variaties op het thema “collectieve warmtelevering”. Alle mogelijkheden zullen nodig zijn, worden onderzocht en, waar mogelijk, worden toegepast.
Vraag: Wat is de einddatum van de pilot? Wat zijn de consequenties voor de wijken die meedoen? Worden die het slachtoffer van de veranderingen of is het een gebied waar de gemeente proefdraait voor de toekomst?
Wethouder Tiemens:Het gaat om proefdraaien. Hengstdal is aangemeld bij de Greendeal aardgasvrije wijken.
5.Het kaartspel “Route naar een aardgasvrije wijk”
Om 21.00 uur worden de groepen gevormd. De opdracht is het aan elkaar koppelen van actoren en acties, om te kijken hoe een proces naar een aardgasvrije wijk er zou kunnen uitzien, wie wat zou moeten doen, wat men van wie verwacht. Hiervoor wordt tot 21.39 uur uitgetrokken.
6.Nabespreking
Vraag: De groep die heeft gesproken over collectieve warmtelevering, vond het lastig, omdat er veel vragen waren over de besluitvorming daarvóór. Wat is de inspraak in het democratisch proces waard?
Wethouder Tiemens: Een energieplan waarin de inspraak van de bewoners niet is afgewogen,zal nooit door de gemeenteraad komen. Bij de stappen die men voor het opstellen van het energieplan moet zetten, zal de buurt zeker betrokken worden. Er zijn verschillende belangen in een wijk. Toch zal men keuzes moeten maken en ook tempo moeten houden. De gemeenteraad is de instantie die uiteindelijk het besluit neemt. De procedure is vergelijkbaar met een bestemmingsplanprocedure. Ook het energieplan zal naar verwachting per wijk worden opgesteld en vastgesteld. Dat lijkt Nijmegen de goede weg, vanwege de verschillende belangen, de (grote) verschillen tussen de wijken en de noodzakelijke democratische controle.
Vraag: Zullen uiteindelijk het technisch en het financieel kader het uitgangspunt zijn voor het besluit van de gemeenteraad?
Wethouder Tiemens: Met de Greendeal aardgasvrije wijken kijkt men naar het energieplan. Voor een deel gaat het over techniek en financiën, maar het zal ook over andere dingen gaan die men nog met elkaar moet uitvinden en die uit de proefwijken naar voren zullen komen.
Vraag: Als men eenmaal heeft gekozen voor een bepaalde oplossing, bijvoorbeeld het doortrekken van het warmtenet, en een buurwijk wil iets anders, kunnen financiële belangen botsen. Wellicht heeft men als eerste wijk iets meer keuze dan wie erna komt. Het is niet helemaal vrijblijvend, verschillende oplossingen hebben verschillende prijzen. Men stuit op fysieke en financiële beperkingen.
Vraag: Als zeewier echt groen gas zou kunnen produceren en er in de toekomst meer van dergelijke opties zijn, is het dan zo wijs om het aardgasnet uit de grond te halen?
De heer Vogelaar verwijst naar de eerste ronde. Liander zal niet op korte termijn het gasnet verwijderen. Bij een nieuw gasnet is daar ook geen reden toe. Als er nieuwe technieken komen die gebruik kunnen maken van het gasnet, is dat mogelijk. Liander kijkt altijd naar de ouderdom van het gasnet, de economische en technische afschrijving, welke stap men wanneer gaat zetten.
Moderator: Wat heeft u als bewoners nodig om mee te gaan in dit proces?
Antwoorduit de zaal: De groep was gevraagd hoe zij zou reageren, als de oplossing een hybride oplossing van groen gas en elektra zou zijn. Er was scepsis. Iemand vond het een risico dat men voorop gaat lopen, want men gebruikt nog niet helemaal geteste technologieën die het misschien over tien, twintig jaar niet blijken te zijn. Een andere vraag was of de elektriciteit wel echt duurzaam is opgewekt. Mensen zijn heel gemotiveerd tot duurzame keuzes en gedrag, maar zijn bang dat het een wassen neus is. Een ander punt van de groep was dat het duurzame gedrag nu bij de burgers wordt neergelegd, terwijl de luchtvaart maar mag groeien en kerosine niet wordt belast. Vanuit die kant is er helemaal geen back-up van duurzaam gedrag. Wellicht zou men met een duurzame keuze een voucher kunnen verdienen die men (symbolisch) zou kunnen inzetten om het luchtvaartverkeer af te remmen.
Wethouder Tiemens vindt het ook moeilijk en heeft daar geen antwoord op. Zij onderschrijft de kritiek. Het is veel makkelijker om een kolencentrale te sluiten dan een wijk te verduurzamen. Daarom is er haast geboden. Met het verduurzamen van alle 80.000 huishoudens in Nijmegen zal men decennia lang bezig zijn. Daarom moet men nu starten.
Antwoord uit de zaal: De groep stelt voor dat, ter bevordering van het besef van de noodzaak om tot verandering te komen, misschien een ambtenaar van de gemeente bij elk huis aanbelt om het onder de aandacht te brengen. Er is behoefte aan informatie en kennis. De groep stelt voor dat er een analyse voor een x-aantal verschillende huizen wordt gemaakt waarbijo plossingen per type worden voorgesteld. Ook willen bewoners eigenlijk ontzorgd worden wat deze discussie betreft. Nu dreigt eenheel grote collectieve maatschappelijke vraag bij individuelebewoners en eigenaars te worden neergelegd. Er zijn grote collectieve investeringen gevraagd. Daarvan verwacht de spreker dat die door de gemeente of het Rijk worden gedragen. Daarbinnen zullen bewoners of wijken keuzes krijgen. Daarbij wil de spreker geholpen worden en heeft hij liever drie dan vijftig opties. Hij wil niet het gevoel krijgen als individuele eigenaar van een woning te moeten uitzoeken hoe het moet. Om het probleem kleiner en behapbaarder te maken, zijn regie en een beetje leiding nodig.
CEDelf tverricht onderzoek en geeft advies op het gebied van duurzaamheid en is vanavond aanwezig om input te krijgen voor onderzoek. Welk aandeel van de aanwezigen wil keuzes, welk aandeel wil vooral informatie?
Reacties uit de zaal:
-Het maakt niet uit met welke techniek, als er maar collectief voor wordt gezorgd dat iedereen warmte kan krijgen tegen een redelijke /betaalbare prijs. De techniek kan per wijk verschillen. De prijsdient te worden gekoppeld aan warmte, niet aan de techniek.
-Het gaat niet over warmte als zodanig, maar over klimaatbeheersing in het huis, hoe men ervoor zorgt dat het goed is er in te vertoeven, zowel in de winter als in de zomer. Dan wordt de technische keuze minder belangrijk.
-De techniek maakt wel uit, bijvoorbeeld omdat een warmtepomp die warmte uit de lucht haalt, lawaai maakt. De spreekster wil dus ook informatie over de neveneffecten hebben.
-De aardgasdiscussie op zich is geen doel, maar de resultante van hetbedenken van alternatieven ervoor. Die moet men dus zo snel mogelijk bedenken en zo aantrekkelijk maken dat iedereen die wil hebben. Op een gegeven moment is aardgas dan overbodig en kan men het afsluiten.
7.Totslot
Er klinkt een applaus voor de inzet van Duurzaam Hengstdal.
Op de vraag hoe een vervolgstap eruit zou kunnen zien, antwoordt wethouder Tiemens: Dit was de eerste avond heel specifiek over aardgasvrij Hengstdal. Erzijn vragen beantwoord. Zij heeft een gevoel gekregen hoe het thema overkomt, wat de vragen zijn die leven. Ondertussen is men aan het werk en wordt gekeken hoe de verduurzaming en de ontzorging mogelijk zijn, of men blokken inderdaad kan verduurzamen door die in tepakken, of men particulieren daarin kan meenemen. De wethouder is heel gelukkig met Duurzaam Hengstdal. Een dergelijke transitie is niet mogelijk zonder draagvlak in de wijk. De gemeente zal snel terugkomen, zodra zij iets te vertellen of te vragen heeft.
Duurzaam Hengstdal ziet alles wat wordt gezegd, steeds in het grotere kader van duurzaamheid, niet alleen binnen “aardgasvrij”, mede vanwege de neveneffecten. Daarvoor is een enorme hoeveelheid informatie nodig. Het vergaren en op een rijtje zetten daarvan heeft nog tijd nodig.
Duurzaam Hengstdal ontvangt graag alle vragen die er leven, en zal die doorgeven aan de aangewezen adressaat. Er komen ongetwijfeld nieuwe bijeenkomsten. Men hoopt dat steeds meer mensen zich bewust worden van aardgasvrij en verduurzaming in bredere zin. Een volgende keerzal “aardgasvrij” zeker weer een onderdeel van de bijeenkomst zijn, maar wellicht niet een even groot deel. Men probeert er bedrijven bij te betrekken en kijkt hoe men er een businesscase vankan maken, waarbij het aspect “sociale duurzaamheid” ook een rolspeelt.
De heer Spauwen dankt allen voor deze avond en nodigt hen uitdrukkelijkuit om eventuele vragen te stellen en met mensen achter de informatietafels in gesprek te gaan.
Afsluitingom22.10 uur.