Voor me ligt het prachtig vormgegeven boek Coup de foudre! (te vertalen als ‘blikseminslag’ of 'een plotseling ontbrandende liefde’. Vandaar de ondertitel ‘Muziek tot over je oren’. Het bevat veertig verhalen (Columns? Essays? Memoires?) waarin Ruud Meijer zijn liefde betuigt aan evenzovele klassieke-muziekstukken. Ook voor niet-ingewijden in de ‘serieuze’ muziek een aanrader.
Tekst: Ton Burgers, foto: Marc van Kempen
Ruud (Rotterdam, 1953, nu woonachtig in Berg en Dal) is een bedachtzaam prater, met een stem die zachter en ook wat hoger is dan je zou verwachten, gezien zijn stoere uitstraling en zijn welluidende zangstem (daarover later meer).
“Niet de muziek moet op de knieën, maar wij moeten op onze tenen.” Elmer Schönberger
Het rijke boek is een zeer persoonlijke, vaak poëtische beschrijving van hoe de veertig ‘coup de foudres’ het leven van Ruud Meijer hebben verrijkt. De stukken staan vol met kleine details en grote woorden. Bijvoorbeeld een ontmoeting in een winkel: “Baf. Blikseminslag. Ik nam haar mee naar huis. Uren kon ik naar haar luisteren, wist niet dat een mens zulke diepe gevoelens kon hebben, zó mooi, zó extatisch, zó verdrietig, zó neerslachtig, zó gepassioneerd! Ze noemde zichzelf Pathétique, maar ik mocht Patty zeggen, mijn eerste grote klassieke liefde die ik voor altijd bevrijdde uit een Rotterdamse platenzaak“. Dit over het aanschaffen van een elpee van Tsjaikovski.
Het is verleidelijk om eindeloos te parafraseren uit het boek. “Klassieke muziek schreeuwt om een hedendaags referentiekader, ze was toen de werken ontstonden ook eigentijds en in veel gevallen ook nog eens revolutionair, baanbrekend, provocerend of zelfs aanstootgevend. (…) Het wereldje van de componisten, stuk voor stuk complexe geniën, was en is namelijk in veel gevallen wél heel erg rock-’n-roll.”
Complex, niet elitair
Ruud: “Klassieke muziek is gewoon een fout label. De vroege Beethoven, Haydn, dat waren classicistische componisten, teruggrijpend op de klassieken. Toen heeft iemand dat label op alle oude muziek geplakt. Klassieke muziek is eigenlijk genoteerde muziek. Ik weet zeker dat veel composities ontstaan zijn uit improvisaties. Omdat je het toen nog niet kon opnemen, moest je het vastleggen in notenschrift. Die musici besteedden hun hele leven aan spelen, nadenken, luisterenen, studeren, al vanaf hun vierde. Contrapunt, harmonie, het ís ook gewoon heel complex. De grote componisten nemen afslagen die een gewoon mens niet zou nemen. En dan lijkt het al een beetje elitair te worden.”
Dat risico is er wel. Zoals Ruud in een van z’n verhalen bijvoorbeeld Morton Feldman aanhaalt: “Ik wilde de klank bevrijden, zoals de abstract expressionistische schilders de verf hadden bevrijd.”
Ruud: "Ja, maar tegelijkertijd schrijf ik in het nawoord: ‘Zie mij vooral als die vent in de kroeg die na een paar borrels aanstekelijk en recht uit zijn hart over muziek kan lullen.’ Wat dat betreft heb ik wel een missie met dit boek: ‘luister met uw hart en niet met uw hoofd'. En vooral: luister veel, je moet er gewoon tijd in stoppen. Er wordt wat van je gevraagd, niet alleen van de luisteraar, maar ook van de uitvoerenden. Zo heb ik een periode gehad van drie jaar dat ik alléén maar naar de strijkkwartetten van Sjostakovitsj kon luisteren, naar niets anders. Echt fantastisch is dat. Maar het duurde even voordat ik erin kwam. Er moet een haakje zijn. Ik ben nu aan een andere serie verhalen bezig in het blad ‘Luister’: blind date. Daarbij luister ik naar klassieke werken, kan ook eigentijds zijn, die ik nog nooit eerder gehoord of echt goed beluisterd heb, zoals Ein Deutsches Requiem van Brahms. Dan luister ik dus naar zo’n vijf verschillende uitvoeringen, soms zelfs van dezelfde dirigent, want ook dat kan per keer enorm verschillen. En het liefst ga ik naar concerten, zoals je ook jazz live moet ondergaan. Bij mijn eigen cd-releaseconcert van ‘Vrouwen’ werkte ik, net als op het album, met topmuzikanten als Eric Vloeimans en Martin Fondse. Na afloop zei ik tegen de bassist dat het niet altijd ging zoals we hadden afgesproken. Toen zei hij: ‘Welcome to the stage’. Want er gaan altijd wel dingen anders dan gepland, ook bij klassieke concerten.”
Gevoelig én hard
Aha, daar was ik naar op zoek: het bruggetje naar Ruuds eigen popmuziek. Zijn album (op Spotify: shorturl.at/5sBR4) staat bij mij op repeat, want er staan gevoelige én harde liedjes op met spitsvondige, vaak niet mis te verstane teksten. Ruud noemt het zelf zijn ‘echtscheidingsplaat’.
Is er verwantschap tussen je popplaat en klassieke muziek? Bedachtzaam: “Ja, akkoordenschema’s bijvoorbeeld, al zullen de meeste luisteraars dat niet horen of merken. Maar ook het compromisloze, zoals in ‘De liefste leugen’. Die rauwheid hebben ook de componisten en zelfs de uitvoerenden van klassieke muziek, die schreeuwen het vaak óók uit.”
We sluiten af met de allerlaatste woorden in ‘Coup de foudre!: “De mooiste muziek heb je nog nooit gehoord. Ook ik niet.”
Coup de foudre! ligt bij Dekker v.d. Vegt en boekhandel Roelants. Het boek is ook te bestellen via oak-creatives.com/coupdefoudre
---------------------------------
© Marc van Kempen Fotografie
Bij interesse in de foto kunt u contact opnemen via: www.marcvankempenfotografie.nl
No use allowed without permission
Online/Offline/Commercial
