Hij draait al vijf jaar met de Wijkkrant mee, onze fotograaf Mohanad Ataya. Hij heeft sinds kort een eigen studio: Studio Art 3.
Door Simone Kiekebosch, foto's Mohanad Ataya (met selftimer)
Zijn huis is ook zijn studio. Heel warm en gezellig ingericht, veel hout en zelfgemaakte inventieve en originele oplossingen voor een kleine plek. Rode en bruine kleuren, overal kleine lampjes, planten en apparatuur. Van fotocamera’s tot microfoons en meerdere snaarinstrumenten.
Muziek
Mohanad: “Ik heb al twee keer eerder een studio gehad. Ik speel oed (soort oude luit) en ben fotograaf. Ik ben geboren als jongste zoon van mijn Syrische moeder en Palestijnse vader in Damascus. Ik zong voordat ik praatte.” Hij laat me een recent opgedoken filmpje zien van een onschuldig blond jongetje, zingend en breed lachend. Schattig.
Hij vervolgt: “Toen ik zeven was zong ik al een half uur voor een groot publiek tijdens de bruiloft van mijn zus. Ze hadden me op een stoel gezet en ik zong met een groot orkest. Mensen in Syrië hebben de gewoonte om als ze enthousiast zijn in de lucht te gaan schieten. Ik schrok me kapot. Traumatisch voor een kind”, zegt hij, toch glimlachend. “Vanaf mijn negende jaar kreeg ik privé oed-les van allerlei gerenommeerde docenten. Onder andere van een negentig jaar oude Turkse man. Vanaf mijn vijftiende jaar speelde ik oed in restaurants, ook matineevoorstellingen. Ik werd naar die restaurants gebracht door een taxi. Vanaf mijn achttiende speelde ik ook in nachtclubs, vaak tot 6 uur ’s morgens. Ik sliep op school! Vanaf mijn achttiende had ik ook al een auto en gaf ik oed-lessen.”
Syrië
“Ik studeerde Toerisme & Hotel Business aan de universiteit. Dit combineerde ik met mijn militaire diensttijd in een ziekenhuis. Mijn broer Ahmed had een fotostudio, vlak bij de universiteit. Af en toe hielp ik een beetje mee, maar ik was niet echt geïnteresseerd om foto’s te maken. Op een dag was mijn broer even weg uit de winkel en er kwam een klant die niet wilde wachten. Ik belde mijn broer met de toen nog vaste telefoon, en die vertelde mij stap voor stap hoe ik een foto moest maken. Dat was toen nog zwart-wit. Het was geen goede foto, maar ik werd wel enthousiast.
Toen ik 28 was, begon ik serieus als fotograaf, samen met mijn broer. De oed bespeelde ik eigenlijk niet meer, maar ik luisterde heel veel internationale muziek.
Omdat ik Palestijn ben, ben ik altijd een vluchteling geweest. Mijn vader werkte op het vliegveld van Damascus en mocht gratis vliegen. Maar omdat hij Palestijn was, mocht hij nergens naartoe. Feitelijk ben ik overal altijd vluchteling geweest. Dat maakte dat ik me altijd sterker moest bewijzen. Mijn broer leerde me fotograferen. Portretten, bruiloften, andere feesten. We deden alles. Hij was erg goed en was een van de weinige fotografen in het Midden-Oosten die al met Photoshop werkte. We fotografeerden een paar zangers die bekend werden. En door onze creatieve manier van werken trokken we veel artiesten aan. De studio liep fantastisch en we kochten de eerste digitale printer in Syrië. De hele studio stond vol met die zes meter lange printer van 140.000 euro. Er kwam een specialist uit China om ons twee maanden lang iedere dag les te geven, over kleuren, de balans van kleuren etc. Hij was trots op mijn kwaliteit. De printer stond 24 uur per dag aan.
Op de eerste verdieping van mijn broers studio begon ik toen mijn eerste studio. Het was een 100 m2 appartement. Ik woonde er ook. Ik ontwierp de hele studio zelf. Met prachtige decoraties en veel ramen.” Hij laat me een foto zien en het ziet eruit als sprookje uit de Efteling.
"Ja", vervolgt Mohanad. "Ik werd steeds bekender, kreeg klanten uit Libanon, Egypte, Dubai. De beroemde zanger Sabah Fakhry kwam ook foto’s maken. Hij was heel enthousiast en zei aan de telefoon tegen degene die belde: “Ik ben op een plek die net zo mooi is als de mooiste suite in Parijs.” We maakten foto’s om 22.00 uur, daarna pakte ik de oed en hij bleef vier uur lang zingen en spelen, hapjes erbij en om 8.00 uur in de morgen vertrok hij weer.
Ik was zeer succesvol en toen werd het 2011: de oorlog. Alles stopte. Assad (de president van Syrië - red.) beschoot mijn studio.” Mohanad laat me weer foto’s zien. Jeetje, allemaal kapot geschoten ramen en overal kogelgaten. Hij verborg zich in de badkamer en bleef ongedeerd.
“Het kostte me een half jaar om de studio te herstellen. De oorlog laaide op en toen ik op een dag thuiskwam, was de hele studio gebombardeerd en was alles afgebrand. Weg. Alles.”
Libanon
“Plan B. Ik ging met de auto naar Libanon, Beiroet. De eerste nachten sliep ik in de auto. Ik kwam bij een mooie strandplek. Het was net Nice, heel duur. Ik kwam aan de bar in gesprek met een man die chalets verhuurde aan het strand. De prijs was te hoog, maar toen ik hem vertelde over mijn plannen om weer een studio te beginnen, met de bijkomende bezoeken van de meest bekende artiesten was hij opeens geïnteresseerd. Kortom: ik kreeg de plek voor een betaalbare prijs en hij kreeg allemaal selfies met de meest bekende artiesten. Omdat ik mijn telefoon nog had, wisten de artiesten me nog te bereiken. Ik had in Libanon inmiddels ook al een goede naam en de mensen kwamen vanuit het hele Midden-Oosten naar Libanon toe. Mijn leven was fantastisch, beter dan ik ooit had kunnen dromen. Iedere dag kopje koffie aan het zwembad of op het balkon, grenzend aan het strand.
Na bijna twee jaar overleed mijn moeder en hals over kop reed ik terug naar Damascus voor haar uitvaart. Ik was een week in Damascus toen op het nieuws te zien was dat Palestijnen niet meer naar Libanon konden reizen. Ik kon dus nog 24 uur terug naar Beiroet om mijn spullen te halen en daarna was ik daar ook niet meer welkom.
Dat was het moment dat ik dacht: ik wil weg uit het Midden-Oosten en een veilig leven opbouwen in Europa.”
Nijmegen
“Ik koos voor Nederland omdat de mensen er ruimdenkend zijn. En omdat het een groot strand heeft! Dat laatste was een grote fout.” Hij lacht. “Ik vind Nederland geweldig, alleen het klimaat valt enorm tegen. Nederland loopt lichtjaren vooruit op Syrië. En ik heb dus een hele tijd de kat uit de boom gekeken om te zien waar ik stond in dit moderne land. Ik ben alleen mijn bezittingen kwijtgeraakt, maar gelukkig niet mijn creativiteit, zintuigen en verbeelding.”
Hij vervolgt trots: “Ik heb sinds drie maanden mijn Kamer van Koophandel-inschrijving. Studio Art 3. Het is hier wel even wat anders dan in Syrië. Bijvoorbeeld het belastingsysteem. In Damascus kwam de fiscus gewoon spontaan aan de deur en dan keken ze binnen hoe het eruit zag en betaalde je contant belasting. En aangezien ik altijd posters van bekende artiesten aan de muur had hangen, betaalde ik altijd het maximale! Haha.”
Toekomst
“In de afgelopen jaren heb ik op allerlei plekken gefotografeerd. Voor de Wijkkrant, voor de gemeente, het Duurzaamheidscafé, het Huis van Compassie etc. In de toekomst wil ik blijven werken om mooie dingen te maken. Ik wil succesvol worden en een comfortabel leven leiden.
Ik speel nu ook weer oed, ga oed-les geven op de Lindenberg, heb af en toe een optreden met diverse muzikanten en heb een Youtube-kanaal. Nederlanders waarderen artiesten veel meer, ze houden van unieke kunst.
Ik heb sinds kort ook de Nederlandse nationaliteit. Dat betekent heel veel voor mij. Ik wil dit land met zijn mooie mensen al mijn talenten geven. Nederland is mijn nieuwe moeder.”
Wat een veerkracht om na zoveel ellende toch weer voor de derde keer te beginnen met je eigen studio, maar driemaal is scheepsrecht.
Go for it Mohanad.
www.Mohanadataya.nl