Ze zitten er stralend en trots bij, want op 12 mei ging hun film Quiènes Somos Ahora (Wie Zijn Wij Nu) in première; een film over de harde werkelijkheid van Chileense vrouwen na de coup van Pinochet in 1973. Michèle en Doetie hebben een afschuwelijke geschiedenis op integere wijze in beeld gebracht.
Tekst: Karin Veldkamp
Foto Theo de Reus: Doetie Bakker (links) en Michèle Bouwmans
Vier Chileense vrouwen en hun dochters zitten op de achterste rij bij Lux, in afwachting van de vertoning van hun verhaal aan het Nijmeegse publiek. De zaal is gevuld met vrienden, familie en donateurs voor het project van Doetie Bakker, Michèle Bouwmans en Hannemijn de Grood. Het idee hiervoor ontstond al ruim dertig jaar geleden in het hoofd van Doetie. Tijdens een reis door Chili leerde zij in het stadje Concepción vrouwen van de MIR kennen, de grootste oppositiepartij in die tijd. “Ze vertelden en passant dat ze regelmatig opgepakt, verkracht en weer vrijgelaten werden. Seksuele marteling vond tijdens de dictatuur met grote regelmaat plaats en liep als een soort rode draad door hun leven. Alsof het erbij hoorde! Ik dacht toen: Dit ga ik ooit wereldkundig maken. Maar hoe, dat was lastig.”
Het idee broedde lang, maar werd in 2017 realiteit. “Het verhaal is oud maar blijft urgent omdat deze praktijken nog steeds en overal voorkomen”, betoogt Doetie. Via een kennis kwam ze in contact met Hannemijn, cameravrouw en regisseur. Toen Doetie haar plannen aan Michèle vertelde, sloot deze aan voor de broodnodige ondersteuning als koffiedame en chauffeur. Maar haar taak pakte anders uit. “We zijn een jaar lang wekelijks bij elkaar geweest om de film voor te bereiden”, neemt Michèle het stokje over. “Het is een doorlopend proces waar steeds weer nieuwe dingen bijkwamen. Eerst wilden we een soort roadmovie maken, maar dat was te intensief. En uiteindelijk bleek dat het een verhaal was dat zichzelf vertelde en we onze eigen ideeën meer moesten loslaten.”
Drie blonde gringa’s
Om van de ideeën realiteit te maken, startten de drie met crowdfunding. Ze hadden een begroting van 7.000 euro en kregen dat bij elkaar via veel grote en kleine donaties en subsidie van de provincie. “We hebben zelf geen cent hiervan aangeraakt. Alles is naar de productie van de film gegaan.” Eenmaal in Chili begonnen ze met research, kregen via via contact met vier vrouwen, zetten de grote lijnen uit en filmden in drie weken 800 uur beeldmateriaal met slechts één camera. “De Chileense vrouwen waren ontroerd en vroegen: Hoe is het mogelijk dat drie blonde gringa’s na 35 jaar hier een film over willen maken? Mijn antwoord luidde steevast: Omdat niemand anders het doet”, zegt Doetie vastberaden. “Onze invalshoek was om het trauma in beeld te brengen en het echte verhaal daaronder. We hebben heel veel vrouwen gesproken maar uiteindelijk besloten om het verhaal van vier vrouwen, vanuit het persoonlijke, te vertellen. Deze vrouwen kenden elkaar pas sinds 2016 en spraken in dat jaar voor het eerst openlijk over hun ervaringen tijdens de dictatuur. En nu voor een groot publiek.” Naast de moeders wilden Michèle en Doetie ook graag de ervaringen van hun dochters in beeld brengen, die vermoedens hadden maar nooit precies hebben geweten wat er was gebeurd. “Het kostte wel de nodige overredingskracht om de dochters te interviewen”, licht Michèle toe, “maar iedereen was doordrongen van de urgentie van het verhaal en deed daarom toch mee. En met de kijk van de dochters erbij ontstond er een mooi gelaagd verhaal.”
Dat kan ik beamen. Het onderwerp is zwaar, maar op een bijzondere en integere wijze in beeld gebracht, waarbij de hoofdrolspeelsters geen slachtoffer zijn maar in hun kracht worden gezet. Doeties droom is een verhaal geworden dat voelbaar is.
Waar en hoe de film in het najaar wordt uitgegeven is nog onduidelijk (documentairefestival IDFA? Lux?), daarover berichten we later op deze website.